PIT stary jak świat

 „Tylko dwie rzeczy są pewne: śmierć i podatki” – twierdził niegdyś Beniamin Franklin. Jest to prawda. Rzec można – smutna prawda.

Na pocieszenie – nie my pierwsi i nie ostatni musimy płacić podatki. Oto garść ciekawostek z historii podatku dochodowego.

• Podatki wynaleziono prawdopodobnie wcześniej niż koło. W starożytnym Egipcie ich poborem zajmowali się pisarze królewscy (skrybowie). Rolnicy oddawali część zbiorów, rzemieślnicy płacili swoimi wyrobami, a kupcy składali daniny. Przez pewien czas istniał nawet w państwie faraonów podatek od oliwy używanej do smażenia.
• Z Biblii wiadomo, że podatki na kupców nakładał też król Salomon, finansując w ten sposób budowę słynnej świątyni w Jerozolimie.
• W Mezopotamii mieszkańcy płacili podatki w naturze, funkcjonował podatek pogłówny w wysokości jednej krowy od ojca rodziny. Opodatkowane było niemal wszystko: żywy inwentarz, produkcja łodzi, łowienie ryb, a nawet… pogrzeby.
• Obywatele Aten płacili podatki nazywane „eisphora” tylko w podczas wojny. Finansowano w ten sposób wysiłek wojenny. Po wojnie eisphora była zawieszana. Co więcej, jeśli wojna przyniosła materialne korzyści dla miasta (łupy, kontrybucje), obywatele dostawali przynajmniej częściowy zwrot podatku. Gorzej mieli zamieszkali w Atenach cudzoziemcy. Płacili oni, nawet w czasie pokoju, jedną (mężczyźni) albo pół (kobiety) drachmy miesięcznie.
• Po podbojach Aleksandra Wielkiego powstały potężne autokratyczne królestwa. Ich władcy, Lakidzi, Seleukidzi, Antygonidzi i inni byli na tyle silni, że mogli nakładać niemal dowolne podatki na swoich poddanych. Doprowadziło to do upadku gospodarczego wschodniej części śródziemnomorskiego świata i przyczyniło się do wzrostu nowej potęgi – Rzymu.
• W Republice Rzymskiej podatki były raczej umiarkowane. Opodatkowana była głównie własność: ziemia, domy, niewolnicy, zwierzęta i pieniądze. Wysokość podatku ustalano podczas okresowych spisów ludności, takich jak ten, podczas którego w Betlejem urodził się Jezus. Po podboju Italii, Imperium Romanum ciągle rosło. Podatki również. W prowincjach główną formą podatku była dziesięcina, czyli dziesięcioprocentowy podatek dochodowy. Ponieważ spisy ludności były przeprowadzane znacznie rzadziej niż w Italii, obowiązek podatkowy nakładano raczej na terytoria niż poszczególne zamieszkujące je osoby. Mieszkańcy musieli sami podzielić między siebie obowiązkowe świadczenia.
• Po upadku Rzymu nastał czas feudalnych królestw. Podatki obowiązujące w średniowieczu nie były wysokie – większość dochodów władców pochodziło z ich majątków. Niemniej jednak, jeden z wczesnośredniowiecznych hrabiów angielskich opodatkował swoich poddanych tak wysoko, że nawet jego własna żona zaprotestowała przeciwko temu. Lady Godiva nie chciała nosić strojów pochodzących z podatkowego wyzysku i – protestując przeciw decyzjom męża – wybrała się na przejażdżkę po okolicy nago. Demonstracja ta zakończyła się sukcesem, mąż zmniejszył podatki.
• Jedną z przyczyn ścięcia angielskiego króla Karola I było nakładanie przezeń podatków bez zgody Parlamentu. Ale po ścięciu króla sami parlamentarzyści nałożyli… jeszcze większe podatki. Między innymi w okresie krótkotrwałej republiki angielskiej wprowadzono akcyzę na zboże i mięso, co doprowadziło do wybuchu niepokojów społecznych.
• W Anglii po raz pierwszy wprowadzono podatek dochodowy w celu zebrania funduszy na wojnę z Napoleonem. Najwyższa stawka wynosiła 10 proc., zwolnieni byli wszyscy, którzy zarabiali mniej niż 200 funtów. ¦rednia płaca wynosiła naówczas 20 funtów. Został on zniesiony w 1816 roku po zesłaniu Bonapartego na Wyspę ¦w. Heleny. Pomysł jednak chwycił i wkrótce podatki dochodowe wprowadziły kolejno Prusy, Holandia i Szwajcaria.
• W Stanach Zjednoczonych podatek dochodowy wprowadzono w 1862 w celu sfinansowania wojny domowej. Podatek dochodowy wprowadzony podczas wojny secesyjnej miał dwie stawki 3 i 5 proc. Został zniesiony w 1772 roku. Uchwalono go na nowo w 1894 r., ale amerykański Sąd Najwyższy uznał obciążenie dochodów za niezgodne z konstytucją. Zmieniła to 16 poprawka do tejże konstytucji. Nowo wprowadzony podatek miał stawki od jednego do 7 proc., najwyższy próg podatkowy wynosił pół miliona dolarów, czyli, w przeliczeniu na współczesne pieniądze blisko 8 mln dol. Już w rok później najwyższa stawka podatku dochodowego w USA sięgnęła 77 proc., a w latach II wojny światowej wynosiła 94 proc.