Zaświadczenie A1 jest dokumentem potwierdzającym, że w okresie pracy za granicą pracownik podlega ubezpieczeniom w Polsce. Zazwyczaj jest ono wydawane dla pracowników delegowanych, czyli tych, którzy przejściowo będą wykonywać pracę za granicą.
Ubezpieczeniom w Polsce może również podlegać pracownik który wykonuje jednocześnie pracę w kilku państwach Unii (przynajmniej w dwóch). Tacy pracownicy nie podlegają bowiem zasadzie ogólnej (tj. ubezpieczeniu w kraju wykonywania pracy) lecz w zależności od sytuacji mogą podlegać przepisom państwa, w którym mieszkają, lub przepisom państwa w którym ma siedzibę przedsiębiorstwo ich zatrudniające.
Uzyskanie zaświadczenia A1, na podstawie art. 13 ust. 1 rozporządzenia 883/2004 dla osoby która normalnie wykonuje pracę najemną w dwóch lub w kilku państwach członkowskich nie jest obwarowane warunkami po stronie pracodawcy, między innymi nie muszą oni potwierdzać faktu prowadzenia znacznej części działalności w Polsce.
Od 28 czerwca 2012 r. istotne zmiany w tej kwestii wprowadziło rozporządzenie 465/2012 zmieniające rozporządzenia 883/2004 i 987/2009. Zmiany dotyczą, przede wszystkim kwestii ustalenia właściwego ustawodawstwa w odniesieniu do osób, które normalnie wykonują pracę najemną w dwóch lub więcej państwach członkowskich.
Jednoczesne wykonywanie pracy w kilku państwach może w praktyce wystąpić w trzech przypadkach:
- pracownicy zostali delegowani,
- pracownicy są zatrudnieni w różnych krajach Wspólnoty a mieszkają w jednym z nich,
- pracownicy są zatrudnieniu w kilku państwach Wspólnoty a nie mieszkają na terenie jednego z nich.
Zgodnie z art. 13 ust. 1 rozporządzenia 883/2004 (w brzmieniu obowiązującym od 28 czerwca 2012 r.), osoba która normalnie wykonuje pracę najemną w dwóch lub w kilku państwach członkowskich podlega::
a) ustawodawstwu Państwa Członkowskiego, w którym ma miejsce zamieszkania, jeżeli wykonuje znaczną część pracy w tym Państwie Członkowskim lub
b) jeżeli nie wykonuje znacznej części pracy w państwie członkowskim, w którym ma miejsce zamieszkania:
- (i) ustawodawstwu państwa członkowskiego, w którym znajduje się siedziba lub miejsce wykonywania działalności przedsiębiorstwa lub pracodawcy, jeżeli jest zatrudniona przez jedno przedsiębiorstwo lub jednego pracodawcę; lub
- (ii) ustawodawstwu państwa członkowskiego, w którym znajduje się siedziba lub miejsce wykonywania działalności przedsiębiorstw lub pracodawców, jeżeli jest zatrudniona przez co najmniej dwa przedsiębiorstwa lub co najmniej dwóch pracodawców, których siedziba lub miejsce wykonywania działalności znajduje się tylko w jednym państwie członkowskim; lub
- (iii) ustawodawstwu państwa członkowskiego, w którym znajduje się siedziba lub miejsce wykonywania działalności przedsiębiorstwa lub pracodawcy, innego niż państwo członkowskie jej zamieszkania, jeżeli jest zatrudniona przez dwa lub więcej przedsiębiorstw lub dwóch lub więcej pracodawców, których siedziba lub miejsce wykonywania działalności znajduje się w dwóch państwach członkowskich, z których jedno jest państwem członkowskim jej zamieszkania; lub
- (iv) ustawodawstwu państwa członkowskiego, w którym ma miejsce zamieszkania, jeżeli jest zatrudniona przez dwa lub więcej przedsiębiorstw lub dwóch lub więcej pracodawców, a co najmniej dwa z tych przedsiębiorstw lub dwóch z tych pracodawców mają siedzibę lub miejsce wykonywania działalności w różnych państwach członkowskich innych niż państwo członkowskie miejsca zamieszkania.
Zgodnie z rozporządzeniem wykonawczym pojęcie osoby, która „normalnie wykonuje pracę najemną w dwóch lub w kilku państwach członkowskich” oznacza osobę, która równocześnie lub na zmianę wykonuje jedną lub kilka odrębnych prac w dwóch lub więcej państwach członkowskich w tym samym lub kilku przedsiębiorstwach lub dla jednego lub kilku pracodawców.
Jednocześnie praca o charakterze marginalnym nie będzie brana pod uwagę do celów określenia mającego zastosowanie ustawodawstwa na mocy art. 13 rozporządzenia podstawowego.
Praca o marginalnym charakterze to praca, która jest stała, ale ma niewielkie znaczenie pod względem czasu oraz zysku ekonomicznego. Organy ubezpieczeniowe posługują się wskaźnikiem, zgodnie z którym za pracę o marginalnym charakterze uznawać będzie się racę zajmującą mniej niż 5 % regularnego czasu pracy pracownika25 i/lub rzynoszącą mniej niż 5 % jego całkowitego wynagrodzenia. Charakter wykonywanej racy, np. praca o charakterze pomocniczym, pozbawiona niezależności, wykonywana w domu lub pomocniczo w stosunku do głównej pracy, może również posłużyć za wskaźnik pozwalający uznać daną pracę za pracę o marginalnym charakterze. Osoba wykonująca „pracę o marginalnym charakterze” w jednym państwie członkowskim, która pracuje również dla tego samego pracodawcy w innym państwie członkowskim, nie może być uznawana za osobę normalnie wykonującą pracę w dwóch lub kilku państwach członkowskich i w związku z tym nie jest objęta zakresem obowiązywania przepisów art. 13 ust. 1 rozporządzenia 883/2004.
W takim przypadku osoba jest traktowana, w celu ustalenia mającego zastosowanie ustawodawstwa, jako pracująca wyłącznie w jednym państwie członkowskim. Jeżeli
praca o marginalnym charakterze jest podstawą włączenia do systemu zabezpieczenia społecznego, składki powinny być opłacane we właściwym państwie członkowskim od całości dochodu ze wszystkich rodzajów pracy.
Sformułowanie: „znaczna część pracy” wykonywana w państwie członkowskim oznacza znaczną pod względem ilościowym część pracy najemnej wykonywanej w tym państwie członkowskim, przy czym nie musi to być koniecznie największa część tej pracy.
W celu określenia, czy znaczna część pracy jest wykonywana w danym państwie członkowskim, należy uwzględnić czas pracy lub wynagrodzenie. Spełnienie powyższych kryteriów w proporcji mniejszej niż 25 % tych kryteriów wskazuje, że znaczna część pracy nie jest wykonywana w danym państwie członkowskim.
Tak więc osoba wykonująca pracę różnych
W stosunku do poprzedniego brzmienia przepisów zmieniły się zasady ustalania właściwego ustawodawstwa dla osób, które wykonują pracę jednocześnie w kilku państwach ale w państwie zamieszkania w proporcji mniejszej niż 25% (czasu pracy albo wynagrodzenia).
Na podstawie wskazanych przepisów pracownik zatrudniony przez jedną, polską firmę, który w ramach obowiązków zawodowych wykonuje pracę zarówno w Polsce jak i w drugim państwie podlega ubezpieczeniom w Polsce bez względu na to czy w Polsce wykonuje znaczną część pracy czy też nie (o ile część pracy wykonywana w Polsce nie zostanie uznana za pracę o charakterze marginalnym). Podobnie będzie w przypadku wykonywania pracy w różnych krajach dla różnych pracodawców mających siedzibę w Polsce.
Jeżeli bowiem pracownik nie wykonuje znacznej części pracy w państwie zamieszkania to wówczas, zgodnie art. 13 ust. 1 lit. b) rozporządzenia 883/2004 pracownik podlega ubezpieczeniom w państwie, w którym ma siedzibę pracodawca. W przypadku polskiego pracodawcy (lub polskich pracodawców) pracownicy podlegać będą ubezpieczeniom w Polsce.
Trudność w zastosowaniu tego rozwiązania polega na przekonaniu ZUS do tego, że pracownik rzeczywiście będzie wykonywał pracę przynajmniej w dwóch krajach. Jeżeli fakt ten wynika z umowy o pracę – czyli pracownik w umowie o pracę ma wskazane dwa (lub więcej) miejsca pracy to powinno wystarczyć do uzyskania zaświadczenia.
W przypadku gdy wykonywanie pracy w różnych krajach związane jest z podróżami służbowymi pracownika wówczas na podstawie innych dokumentów (np. umów z kontrahentami) można przekonać ZUS do tego, że są podstawy do wydania A1.
Nowością w przepisach jest ustalenie właściwego ustawodawstwa w przypadku zatrudnienia przez kilka przedsiębiorstw mających siedzibę w różnych państwach.
Jeżeli osoba mieszkająca w Polsce jest zatrudniona przez dwa lub więcej przedsiębiorstw, które mają siedzibę w dwóch państwach (a jednym z nich jest państwo zamieszkania, czyli Polska) to wówczas osoba podlega ubezpieczeniom w tym innym kraju.
Natomiast jeżeli państw, w których osoba wykonująca pracę dla różnych pracodawców jest więcej niż dwa to wówczas właściwym krajem do ubezpieczeń jest państwo zamieszkania.
Dodaj komentarz