Umorzenie pożyczki podmiotowi powiązanemu

Umorzenie pożyczki podmiotowi powiązanemu

 

W praktyce gospodarczej zdarzają się sytuacje gdy wierzyciel umarza zobowiązanie swojemu dłużnikowi. Takie zdarzenie ma oczywiście wpływ na zobowiązania podatkowe. Zgodnie z ustawami o podatku dochodowym umorzone i przedawnione zobowiązania stanowią przychód. Umorzenie pożyczki rodzi po stronie dłużnika powstanie przychodu, natomiast wierzyciel może zaliczyć umorzoną wierzytelność do kosztów uzyskania przychodów, pod warunkiem, że wcześniej była ona zaliczona do przychodów.

Powstaje wobec tego pytanie czy takie umorzenie dokonane pomiędzy podmiotami powiązanymi może zostać uznane za transakcję, dla której należy ustalić cenę rynkową i czy takie umorzenie powoduje obowiązek sporządzenia dokumentacji cen transferowych?

 

Zgodnie z przepisami jeżeli w wyniku powiązań między podmiotami zostaną ustalone lub narzucone warunki różniące się od warunków, które ustaliłyby między sobą niezależne podmioty, i w wyniku tego podmiot nie wykazuje dochodów albo wykazuje dochody niższe od tych, jakie należałoby oczekiwać, gdyby wymienione powiązania nie istniały – dochody danego podmiotu oraz należny podatek określa się bez uwzględnienia warunków wynikających z tych powiązań. Do ustalenia tych dochodów stosuje się jedną ze wskazanych metod.

W wyniku zawarcia umowy dotyczącej umorzenia zobowiązania wierzyciel zwalnia dłużnika z obowiązku dokonania na jego rzecz zapłaty za uprzednio wykonane świadczenie. Nie jest to umowa wzajemna, świadczenie jednej strony nie jest ekwiwalentem świadczenia drugiej strony i dlatego też umorzenie wierzytelności samo w sobie nie jest świadczeniem, za które może zostać wyznaczona jakakolwiek cena. Dlatego też nie skutkuje ono powstaniem jakiegokolwiek zysku, który mógłby zostać podzielony pomiędzy wierzyciela i dłużnika. W związku z powyższym należy uznać, że przepisy dotyczące podmiotów powiązanych nie znajdą zastosowania do umorzenia wierzytelności. Przepis art. 11 ust. 1 updop należy analizować w kontekście art. 11 ust. 2 oraz ust. 3 updop oraz treści Rozporządzenia Ministra Finansów z dnia z dnia 10 września 2009 r. w sprawie sposobu i trybu określania dochodów osób prawnych w drodze oszacowania oraz sposobu i trybu eliminowania podwójnego opodatkowania osób prawnych w przypadku korekty zysków podmiotów powiązanych (Dz. U. 2009 r. Nr 160 poz. 1268 ze zm., dalej: „rozporządzenie”). Przepisy te określają metody, jakimi mogą posłużyć się organy podatkowe do oszacowania dochodu, o którym mowa w art. 11 ust. 1 updop. Oznacza to, że jeżeli żadna z tych metod nie może zostać zastosowana, to dochodu nie można szacować.

 

Pierwsze trzy metody szacowania dochodu, wspomniane powyżej, wymagają porównania ceny zastosowanej przez podmiot powiązany z kontrahentem do ceny/marży stosowanej w porównywalnych transakcjach zawartych pomiędzy podmiotami niezależnymi bądź pomiędzy podatnikiem a podmiotem niezależnym. W przypadku umowy umorzenia zobowiązań nie występuje pojęcie ceny ani marży. Żadna z powyższych metod nie mogłaby, zatem, znaleźć zastosowania. Metoda zysku transakcyjnego, stosowana w razie niemożności zastosowania żadnej z pierwszych trzech metod, polega na oszacowaniu dochodów w oparciu o ekonomiczny zysk, jakiego mógłby racjonalnie oczekiwać podmiot biorący udział w transakcji. Tej metody oszacowania dochodu również nie da się zastosować do umorzenia wierzytelności. Umowa zwolnienia z długu nie jest umową wzajemną, która mogłaby skutkować powstaniem jakiegokolwiek zysku, który mógłby zostać podzielony pomiędzy wierzyciela i wspólnika. Podsumowując powyższe rozważania, dochodzimy do wniosku, że żadna ze wskazanych w updop i rozporządzeniu metod nie mogłaby zostać wykorzystana do ewentualnego szacowania dochodu z tytułu umorzenia zobowiązań. W związku z powyższym należy przyjąć, że nie ma możliwości oszacowania dochodu w przypadku takiej umowy. W konsekwencji do umowy tej nie powinien mieć zastosowania art. 11 ust. 1 updop.

 

Biorąc powyższe pod uwagę, umowa zwolnienia z długu nie jest umową przedmiotem której jest jakiekolwiek dobro czy jakakolwiek usługa. W związku z powyższym umorzenie zobowiązań nie może zostać uznane za transakcję w znaczeniu wskazanym przez art. 9a ust. 1 i dlatego też nie znajdują do niego zastosowania ani przepisy rozporządzenia ani przepisy art. 11 updop. Umowa zwolnienia z długu nie może zostać zawarta na warunkach nierynkowych w rozumieniu tych przepisów, ponieważ nie jest transakcją powodującą powstanie jakiegokolwiek zysku, lecz jedynie jedną z form wygaśnięcia zobowiązań. Samo zawarcie umowy zwolnienia z długu również nie może zostać uznane za zachowanie nierynkowe, gdyż podmioty niezależne również dokonują umorzenia wierzytelności wobec swoich kontrahentów z różnych powodów: utrzymanie dobrych relacji handlowych z kontrahentami, pomocy kontrahentowi, który znalazł się w trudnej sytuacji finansowej, tak, aby w przyszłości mógł nabywać towary i usługi podatnika.

W takiej sytuacji nie można zastosować art. 9a updop, który nakłada na podatników dokonujących transakcji z podmiotami powiązanymi obowiązek sporządzania dokumentacji podatkowej.

Takie też stanowisko zaprezentował Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach w Interpretacji indywidualnej Ministra Finansów – z dnia 20 grudnia 2011 r., sygn. IBPBI/2/423-1188/11/PP

Dodaj komentarz

Your email address will not be published. Required fields are marked *

Ciołka 13 lok. 207

Warszawa, mazowieckie

Telefon: +48 513 14 11 11

E-mail: makowski@doradca-podatkowy.net.pl