Kto ma obowiązek sporządzić dokumentację w sprawie cen transferowych?

Kto ma obowiązek sporządzić dokumentację w sprawie cen transferowych?

 

Do końca września wielu podatników musi przygotować dokumentację podatkową w sprawie cen transferowych. Jednocześnie mogą pojawić się problemy z ustaleniem kto ma a kto nie ma obowiązku sporządzania takiej dokumentacji.

Wątpliwości wprowadziła obowiązująca od 1 stycznia 2019 r. nowelizacja przepisów w zakresie podmiotów powiązanych. Nowelizacja mocno ograniczyła liczbę podmiotów zobowiązanych do sporządzenia dokumentacji. Jednocześnie nowe przepisy mogą mieć zastosowanie do transakcji realizowanych w 2018 r.

Postarajmy się więc wyjaśnić kto ma obowiązek sporządzenia dokumentacji do transakcji za rok 2018.

Do końca 2016 r. obowiązek sporządzenia dokumentacji dotyczył podmiotów powiązanych, które dokonywały między sobą transakcji o wartościach przekraczających określone progi (100 000, 50 000 lub 30 000 euro). W 2017 r. zmieniły się te zasady i od tego roku obowiązek ten dotyczył tylko podmiotów, które uzyskały w roku poprzedzającym rok, za który jest sporządzana dokumentacja, przynajmniej 2 000 000 euro przychodów (lub kosztów). Oznacza to, że podmioty, które nie uzyskały w poprzedni roku takiej wartości przychodów (lub kosztów), nie miały obowiązku sporządzania dokumentacji, nawet jeśli dokonywały transakcji z podmiotami powiązanymi o znacznej wartości. Jednocześnie podatnicy, którzy taką wartość przychodów lub kosztów przekroczyły zostały zobowiązane do sporządzania dokumentacji do transakcji mających istotny wpływ na wysokość dochodu lub straty. Za takie były uważane transakcje jednorodne o wartości od 50 tys. euro. Próg ten rósł wraz ze wzrostem obrotów podatnika.

W przepisach obowiązujących od 2017 r. wprowadzono więc dwustopniowe kryterium do ustalania czy powstał obowiązek sporządzenia dokumentacji: odpowiedni poziom przychodu lub kosztów w roku poprzednim i odpowiednia wartość transakcji z podmiotem powiązanym.

Od 2019 r. ustawodawca ponownie wraca do jednostopniowego kryterium bazującego na wartości transakcji z podmiotem powiązanym. Jednocześnie wartość tego kryterium bardzo podwyższono.

Ponieważ dla transakcji realizowanych w 2018 r. podatnik może wybrać, czy stosuje przepisy wprowadzone w 2017 r. czy nowe obowiązujące od 2019 r. to przedstawimy jedne i drugie regulacje by ułatwić podatnikom wybór korzystniejszego dla siebie rozwiązania.

 

Regulacje obowiązujące w 2017 i 2018 r.

 

Dokumentacja trójstopniowa

 

Obowiązki dokumentacyjne od 2017 r. dotyczą podmiotów uzyskujących przynajmniej 2 000 000 euro przychodów lub kosztów. Oznacza to, że wiele małych firm, które do końca 2016 r. miały obowiązek sporządzać dokumentację (ze względu na wartość transakcji), od 2017 r. nie ma takich obowiązków. Do wartości 2 000 000 euro bierze się pod uwagę rok poprzedni, czyli o tym, czy za rok 2017 firma będzie miała obowiązek sporządzenia dokumentacji, zdecyduje wartość przychodów lub kosztów uzyskanych w roku 2016.

Z drugiej strony rozszerzono zakres dokumentacji i informacji dla podatników, którzy uzyskują powyżej 2 000 000 euro przychodów. Obowiązki te są zróżnicowane, i tak:

  • podstawowa dokumentacja (zwana też dokumentacją lokalną) w zakresie cen transferowych ma zakres podobny do poprzednio obowiązującego (zmianą jest to, że dokumentacja zawiera obecnie więcej informacji o firmach dokonujących transakcji),
  • podatnicy uzyskujący ponad 10 000 000 euro przychodów dodatkowo mają obowiązek sporządzać analizę danych podmiotów niezależnych (tzw. analiza porównawcza bądź benchmarkowa) oraz do zeznania rocznego muszą dołączać uproszczone sprawozdanie w sprawie transakcji z podmiotami powiązanym (CIT-TP lub PIT-TP);
  • podatnicy uzyskujący powyżej 20 000 000 euro przychodu mają obowiązek sporządzania tzw. dokumentacji masterfile, czyli dokumentacji wspólnej dla grupy (o tej formie dokumentacji piszemy w rozdziałach 7 i 10),
  • podatnicy uzyskujący przychody powyżej 750 000 000 euro mają nowy obowiązek raportowania według krajów (obowiązek ten wszedł w życie 1 stycznia 2016 r.).

 

UWAGA! 

Wyrażone w euro wielkości przelicza się na walutę polską po średnim kursie ogłaszanym przez Narodowy Bank Polski, obowiązującym w ostatnim dniu roku podatkowego poprzedzającego rok podatkowy, którego dotyczy dokumentacja podatkowa.

Zgodnie z obowiązującymi od 2017 r. przepisami zobowiązani do sporządzenia dokumentacji podatkowej są podatnicy:

1) których przychody lub koszty, w rozumieniu przepisów o rachunkowości, ustalone na podstawie prowadzonych ksiąg rachunkowych przekroczyły w roku poprzedzającym rok podatkowy równowartość 2 000 000 euro:
a) dokonujący w roku podatkowym transakcji z podmiotami powiązanymi, mających istotny wpływ na wysokość ich dochodu (straty), lub

  1. b) ujmujący w roku podatkowym w księgach rachunkowych inne zdarzenia, których warunki zostały ustalone (lub narzucone) z podmiotami powiązanymi, mające istotny wpływ na wysokość ich dochodu (straty), lub

2) dokonujący, bezpośrednio lub pośrednio, zapłaty należności na rzecz podmiotu mającego miejsce zamieszkania, siedzibę lub zarząd na terytorium bądź w kraju stosującym szkodliwą konkurencję podatkową, wynikających z transakcji lub innego zdarzenia ujętego w księgach rachunkowych, jeżeli łączna kwota (lub jej równowartość) wynikająca z umowy albo rzeczywiście zapłacona w roku podatkowym łączna kwota wymagalnych w roku podatkowym świadczeń przekracza równowartość 20 000 euro, lub

3) zawierający z podmiotem mającym miejsce zamieszkania, siedzibę lub zarząd na terytorium bądź w kraju stosującym szkodliwą konkurencję podatkową:

  1. a) umowę spółki niebędącej osobą prawną, jeżeli łączna wartość wniesionych przez wspólników wkładów przekracza równowartość 20 000 euro, lub
  2. b) umowę wspólnego przedsięwzięcia bądź inną umowę o podobnym charakterze, w których wartość wspólnie realizowanego przedsięwzięcia określona w umowie, a w razie braku określenia w umowie tej wartości – przewidywana na dzień zawarcia umowy, przekracza równowartość 20 000 euro

 

Ustalanie wartości transakcji podlegających udokumentowaniu

 

Przepisy obowiązujące w latach 2017 – 2018 wskazywały, że dokumentację należy sporządzić do transakcji lub zdarzeń, które mają istotny wpływ na wysokość dochodu (lub straty). Jednocześnie przepisy precyzowały, co należy uważać, za ten „istotny wpływ”. Za transakcje lub inne zdarzenia mające istotny wpływ na wysokość dochodu (straty) podatnika, dla których przepisy nakazują sporządzić dokumentację, uznaje się transakcje lub inne zdarzenia jednego rodzaju, których łączna wartość przekracza w roku podatkowym równowartość 50 000 euro, z tym że w przypadku podatników, których przychody w rozumieniu przepisów o rachunkowości w roku poprzedzającym rok podatkowy przekroczyły równowartość:

1) 2 000 000 euro, lecz nie więcej niż równowartość 20 000 000 euro – za takie transakcje lub inne zdarzenia uznaje się transakcje lub inne zdarzenia jednego rodzaju, których wartość przekracza w roku podatkowym kwotę stanowiącą równowartość kwoty 50 000 euro powiększoną o 5000 euro za każdy 1 000 000 euro przychodu powyżej 2 000 000 euro;

Przykład

Spółka A w 2017 r. osiągnęła 14 000 000 euro przychodów. W 2018 r. spółka A dokonuje transakcji z powiązaną spółką B (33% udziałów):

  1. a) A kupiła od B środek trwały o wartości 220 000 euro,
  2. b) B wyświadczyła A usługę o wartości 90 000 euro,
  3. c) B wynajmuje A nieruchomość – miesięczna stawka czynszu wynosi 10 000 euro.

Dla których transakcji spółka A będzie musiała za 2018 r. sporządzić dokumentację cen transferowych?

Jeżeli podmiot osiągnął przychody (koszty) w przedziale 2 000 000 – 20 000 000 euro, to podstawowy próg wartości transakcji, czyli 50 000 euro, zwiększa się o 5000 na każdy 1 000 000 euro przychodu ponad 2 000 000.

Ponieważ spółka A osiągnęła 14 000 000 euro przychodów, zatem próg liczymy: 50 000 euro + (12 × 5000 euro) = 110 000 euro.

Tak więc dokumentację należy sporządzić dla transakcji a i c (ponieważ roczna wartość transakcji wynajmu wyniesie 120 000 euro).

 

2) 20 000 000 euro, lecz nie więcej niż równowartość 100 000 000 euro – za takie transakcje lub inne zdarzenia uznaje się transakcje lub inne zdarzenia jednego rodzaju, których wartość przekracza w roku podatkowym kwotę stanowiącą równowartość kwoty 140 000 euro powiększoną o 45 000 euro za każde 10 000 000 euro przychodu powyżej 20 000 000 euro;

3) 100 000 000 euro – za takie transakcje lub inne zdarzenia uznaje się transakcje lub inne zdarzenia jednego rodzaju, których wartość w roku podatkowym przekracza kwotę stanowiącą równowartość 500 000 euro.

Za transakcje lub inne zdarzenia mające istotny wpływ na wysokość dochodu (straty) podatnika, dla których należy sporządzić dokumentację, uznaje się również zawartą w roku podatkowym:

  • umowę spółki niebędącej osobą prawną, w której łączna wartość wniesionych przez wspólników wkładów przekracza równowartość 50 000 euro, lub
  • umowę wspólnego przedsięwzięcia lub inną umowę o podobnym charakterze, w której wartość wspólnie realizowanego przedsięwzięcia określona w umowie, a w razie braku określenia w umowie tej wartości – przewidywana na dzień zawarcia umowy, przekracza równowartość 50 000 euro.

 

Obowiązek sporządzenia dokumentacji dotyczy też nierezydentów prowadzących działalność poprzez położony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej zagraniczny zakład oraz polskich rezydentów, którzy uzyskują dochody za pośrednictwem zagranicznego zakładu (jeżeli wartość transakcji lub zdarzeń przekracza wskazane powyżej progi).

 

Przepisy obowiązujące od 2019 r.

Ustawodawca od 2019 r. na nowo zdefiniował progi wartości transakcji zobowiązujące podatników do sporządzenia dokumentacji. Dobrą wiadomością jest to, że bardzo mocno zmniejsza się liczba podmiotów zobowiązanych do przygotowania dokumentacji. Ustawodawca znacząco podwyższył progi wartości transakcji, dla których trzeba sporządzać dokumentację. Lokalna dokumentacja cen transferowych będzie sporządzana dla transakcji kontrolowanej o charakterze jednorodnym, której wartość, pomniejszona o podatek od towarów i usług, przekracza w roku podatkowym następujące progi dokumentacyjne:

 

1)            10 000 000 zł – w przypadku transakcji towarowej;

2)            10 000 000 zł – w przypadku transakcji finansowej;

3)            2 000 000 zł – w przypadku transakcji usługowej;

4)            2 000 000 zł – w przypadku innej transakcji niż określona w pkt 1-3.

 

 

Nowe regulacje ustalają nowe progi warunkujące obowiązek przygotowania lokalnej dokumentacji cen transferowych dla transakcji jednorodnych. Progi ustalone są odrębnie dla każdego zbioru pojedynczych transakcji kontrolowanych o charakterze jednorodnym – co oznacza, że wartości pojedynczych transakcji kontrolowanych o jednorodnym charakterze na potrzeby określenia obowiązku sporządzania dokumentacji cen transferowych sumuje się i następnie określa się, do której z kategorii transakcji można zakwalifikować transakcje jednorodne. Po wybraniu kategorii transakcji zsumowaną wartość pojedynczych transakcji kontrolowanych o jednorodnym charakterze odnosi się do progu przewidzianego dla danej kategorii transakcji.

Warto też zwrócić uwagę, że ustawodawca w nowych regulacjach zdefiniował pojęcie „transakcji kontrolowanej”. Pod pojęciem tym rozumie się identyfikowane na podstawie rzeczywistych zachowań stron działania o charakterze gospodarczym, w tym przypisywanie dochodów do zagranicznego zakładu, których warunki zostały ustalone lub narzucone w wyniku powiązań.

Definicja ta zastępuje stosowane w przepisach do końca 2018 r. pojęcia „transakcje oraz inne zdarzenia jednego rodzaju”.

W projekcie ustawy wyjaśniono, że wprowadzenie stosunkowo szerokiej definicji transakcji kontrolowanej ma na celu objęcie nią również zagadnień, które mogą nie być uznawane za transakcje w potocznym rozumieniu tego słowa, takich jak między innymi restrukturyzacje, umowy o podziale kosztów (CCA), umowy spółki osobowej, umowy o współpracy czy też umowy o zarządzanie płynnością.

 

Do końca 2018 r. przepisy nie definiowały pojęcia „transakcja” w kontekście cen transferowych. Fakt ten rodził wiele sporów, można powiedzieć, że definicję tego pojęcia kształtowały kolejne orzeczenia sądów. Jednakże wprowadzona definicja nadal może budzić spory interpretacyjne.

Jednocześnie dla kilku rodzajów transakcji, które do tej pory rodziły problemy interpretacyjne ustawodawca wskazał, że wartość transakcji kontrolowanej odpowiada:

1)  wartości kapitału – w przypadku pożyczki i kredytu;

2)  wartości nominalnej – w przypadku emisji obligacji;

3)  sumie gwarancyjnej – w przypadku poręczenia lub gwarancji;

4)  wartości przypisanych przychodów lub kosztów – w przypadku przypisania dochodu (straty) do zakładu zagranicznego;

5)  wartości właściwej dla danej transakcji kontrolowanej – w przypadku pozostałych transakcji.

Wartość transakcji kontrolowanej, określa się na podstawie:

1)  otrzymanych lub wystawionych faktur dotyczących danego roku obrotowego albo

2)  umów lub innych dokumentów – w przypadku gdy faktura nie została wystawiona lub w przypadku transakcji finansowych, albo

3)  otrzymanych lub przekazanych płatności – w przypadku gdy nie jest możliwe określenie tej wartości na podstawie pkt 1 i 2.

 

Przykład

Podatnik zawarł z podmiotami powiązanymi następujące transakcje (przy założeniu, że każda z wymienionych transakcji kontrolowanych ma jednorodny charakter):

  • zakupu surowców do produkcji od ich dystrybutora o wartości 4 000 000 złotych rocznie,
  • zakupu towarów handlowych od centralnego dystrybutora w celu dalszej odprzedaży o

wartości 11 000 000 złotych rocznie oraz

  • zakupu półproduktów od ich producenta o wartości 7 000 000 złotych rocznie.

 

Wszystkie te transakcje mieszczą się w kategorii transakcji ”transakcje towarowe”, dla której próg, od którego powstanie obowiązek dokumentacyjny, wyniesie 10 000 000 złotych. W celu stwierdzenia istnienia obowiązku dokumentacyjnego, wartość poszczególnych transakcji należy odnieść odrębnie do progu wskazanego w ustawie. W rezultacie, spośród trzech wskazanych powyżej transakcji, obowiązkowi sporządzenia lokalnej dokumentacji cen transferowych podlegać będzie jedynie zakup towarów handlowych od centralnego dystrybutora w celu dalszej odprzedaży, ponieważ jedynie wartość tej transakcji przekracza próg wskazany w ustawie.

 

 

Wprowadzana regulacja określa obowiązek sporządzenia lokalnej dokumentacji cen transferowych jedynie na podstawie wartości danej transakcji kontrolowanej o charakterze jednorodnym, odchodząc od określania progu istotności transakcji na podstawie wartości przychodów podatnika.

 

Na potrzeby określenia obowiązku sporządzenia lokalnej dokumentacji cen transferowych określono dwie wartości progów transakcyjnych – 10 000 000 złotych oraz 2 000 000 złotych. Progi dokumentacyjne są ustalane odrębnie dla każdej transakcji kontrolowanej o charakterze jednorodnym (niezależnie od przyporządkowania transakcji kontrolowanej do transakcji  towarowych, finansowych, usługowych albo innych transakcji) oraz tego, czy jednorodna transakcja kontrolowana ma charakter transakcji kosztowej czy też przychodowej.

Oznacza to wyraźne i znaczące podwyższenie progów, od których powstanie obowiązek sporządzenia dokumentacji cen transferowych dla danej transakcji – do końca 2018 r. wynosiły one bowiem od 50 000 EUR (równowartość ok. 214 000 zł) do 500 000 EUR (równowartość ok. 2 140 000 zł). Podniesienie progów dokumentacyjnych skutkować będzie brakiem powstania obowiązku sporządzenia lokalnej dokumentacji cen transferowych dla transakcji, których wartość z perspektywy podatnika nie jest istotna dla jego działalności.

 

Transakcje niepodlegające dokumentowaniu

Art. 11n ustawy o CIT oraz odpowiednio art. 23z ustawy o PIT

 

Ustawodawca bardzo mocno podwyższył progi zobowiązujące do sporządzenia dokumentacji. Dodatkowo wśród wyłączeń z obowiązku sporządzania dokumentacji zapisano transakcje zawierane wyłącznie przez podmioty powiązane mające miejsce zamieszkania, siedzibę lub zarząd na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w roku podatkowym, w którym każdy z tych podmiotów powiązanych spełnia łącznie następujące warunki:

  1. a) nie korzysta ze zwolnienia z tytułu działalności w strefie ekonomicznej lub z wsparcia nowych inwestycji
  2. b) nie poniósł straty podatkowej.

W praktyce oznacza to, że z obowiązku sporządzania dokumentacji zostało wyłączonych wiele transakcji krajowych.

Ponadto z obowiązku przygotowania lokalnej dokumentacji cen transferowych zwalnia się m.in.:

 

  • transakcje, które są objęte decyzją w sprawie wiążącego porozumienia w sprawie cen transferowych,
  • transakcje kontrolowane zawierane między podmiotami tworzącymi podatkową grupę kapitałową,
  • transakcje, zawierane pomiędzy podmiotami, których powiązanie wynika wyłącznie z powiązań ze Skarbem Państwa lub jednostkami samorządu terytorialnego (tj. pomiędzy podmiotami, które nie byłyby uznane za powiązane, jeśli ich udziałowcem – bezpośrednio lub pośrednio – nie byłby Skarb Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego),
  • transakcje kontrolowane, których wartość w całości i trwale nie stanowi przychodu albo kosztu uzyskania przychodu z wyłączeniem transakcji finansowych, transakcji kapitałowych oraz transakcji dotyczących inwestycji, środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych (zwolnienie to nie dotyczy sytuacji, w której koszty uzyskania przychodu rozpoznawane są w innym momencie, niż zawarcie transakcji) oraz
  • transakcje kontrolowane, w których cena została ustalona w trybie przetargu nieograniczonego na podstawie ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych.

 

Wysokie progi oraz szereg wyłaczeń powoduje, że za 2019 r. dużo mniej podatników będzie zobowiązanych do sporządzenia dokumentacji.

 

Transakcje z podmiotami z rajów podatkowych

Transakcje z podmiotami mającymi siedzibę w krajach stosujących szkodliwą konkurencję podatkową (rajach podatkowych) od wielu lat są z gruntu podejrzane dla organów podatkowych. Podatnicy współpracujący z takimi podmiotami mają obowiązek sporządzania dokumentacji w sprawie cen transferowych, nawet jeżeli podmiot z raju podatkowego nie jest podmiotem powiązanym. Dla takich transakcji ustawodawca przewidują niższe progi wartości transakcji – od 2019 r. próg ten wynosi 100 000 zł.

 

 

Terminy sporządzenia dokumentacji – oświadczenie podatnika

 

Przepisy, które weszły w życie od 2017 r. wprowadziły obowiązek składania organom podatkowym oświadczeń o sporządzeniu dokumentacji podatkowej. Początkowo ustawodawca przewidywał złożenie tego oświadczenia w terminie do dnia złożenia rocznego zeznania podatkowego.

W praktyce oznaczało to, że ustawodawca nałożył obowiązek sporządzenia dokumentacji w terminie, który dla wielu podatników jest trudny czy niemożliwy do zrealizowania.

Odpowiadając na te obawy i problemy Minister Finansów, mając na względzie ważny interes podatników, wydał rozporządzenie, które wydłużało terminy związane z wypełnieniem obowiązków w zakresie dokumentacji cen transferowych do końca 9 miesiąca po zakończeniu roku podatkowego.

Taki też termin przewidują przepisy obowiązujące od 2019 r.

 

W oświadczeniu o sporządzeniu dokumentacji podmiot powiązany oświadcza, że:

1)  sporządził lokalną dokumentację cen transferowych;

2)  ceny transferowe transakcji kontrolowanych objętych lokalną dokumentacją cen transferowych są ustalane na warunkach, które ustaliłyby między sobą podmioty niepowiązane.

Oświadczenie takie podpisuje kierownik jednostki w rozumieniu ustawy o rachunkowości, podając pełnioną przez siebie funkcję, przy czym:

1)  oświadczenie składa i podpisuje każda z osób uprawnionych do reprezentacji – w przypadku gdy kilka osób spełnia kryteria kierownika jednostki albo nie jest możliwe określenie kierownika jednostki;

2)  nie jest dopuszczalne złożenie oświadczenia przez pełnomocnika.

Przepisy przewidują, że oświadczenie składa się za pomocą środków komunikacji elektronicznej zgodnie z przepisami Ordynacji podatkowej.

 

Przedsiębiorców, którzy chcieliby poznać aktualne regulacje w zakresie cen transferowych oraz praktycznie przygotować się do stworzenia dokumentacji w sprawie cen transferowych zapraszam na szkolenia, które będę w najbliższym czasie prowadził w Warszawie, Olsztynie i Poznaniu (zakładka szkolenia )

Dodaj komentarz

Your email address will not be published. Required fields are marked *

Ciołka 13 lok. 207

Warszawa, mazowieckie

Telefon: +48 513 14 11 11

E-mail: makowski@doradca-podatkowy.net.pl