Wejście Polski do Unii Europejskiej stworzyło wielu naszym rodakom okazję do znalezienia dobrze płatnej pracy za granicą. Szacuje się, że ponad 2 mln Polaków skorzystało z tej możliwości, każdy z nas zna kogoś kto pracuje w Wielkiej Brytanii lub innym kraju Unii Europejskiej.
Problemem dla wielu Polaków wyjeżdżających do pracy za granicą jest to, że o ich dochodach tam uzyskiwanych nie zapomina polski fiskus i upomina się o zapłatę podatku od dochodów zagranicznych. Zgodnie bowiem z zasadą zawartą w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych (art. 3) osoby fizyczne, jeżeli mają miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, podlegają obowiązkowi podatkowemu od całości swoich dochodów bez względu na miejsce położenia źródeł przychodów. Jest to tak zwany nieograniczony obowiązek podatkowy. Natomiast jeżeli osoba ma miejsce zamieszkania za granicą to w Polsce podlega opodatkowaniu tylko od dochodów osiągniętych w Polsce.
Oznacza to, że jeżeli wyjeżdżamy do pracy za granicę lecz nadal mieszkamy w Polsce to musimy rozliczyć się z polskim fiskusem od całości swoich dochodów (również tych zagranicznych, od których zapłaciliśmy podatek w innym kraju). Wielu podatników wychodzi z założenia, że wyjazd do pracy za granicę wiąże się automatycznie ze zmianą przez nich miejsca zamieszkania. Pogląd taki uzasadniają faktem, że w okresie pracy w innym kraju mieszkają na jego terenie. Niestety tak nie jest. Fakt przebywania w danym kraju przez jakiś okres (nawet jeżeli jest to okres kilkuletni) nie musi automatycznie oznaczać zamieszkiwania w tym kraju.
Jakie kryteria decydują o zmianie bądź nie miejsca zamieszkania? O tym w niniejszym artykule.
Miejsce zamieszkania
Aby więc ustalić czy z dochodów uzyskanych za granicą należy rozliczyć się w Polsce należy w pierwszej kolejności rozstrzygnąć, w którym kraju znajduje się nasze miejsce zamieszkania.
Zgodnie z ustawą o podatku dochodowym za osobę mającą miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej uważa się osobę fizyczną, która:
1) posiada na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej centrum interesów osobistych lub gospodarczych (ośrodek interesów życiowych) lub
2) przebywa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej dłużej niż 183 dni w roku podatkowym.
Przepis ten wskazuje, iż wystarczy spełnienie jednego z dwóch wymienionych warunków by zostać uznanym za osobę mającą miejsce zamieszkania w Polsce, podlegającą nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu.
Ustalenie czy dany podatnik ma miejsce zamieszkania w Polsce czy też za granicą wymaga analizy konkretnego przypadku. Ośrodek interesów życiowych to centrum interesów osobistych lub gospodarczych podatnika. Ośrodkiem tym będzie ten kraj, z którym osoba ma ściślejsze powiązania osobiste lub ekonomiczne. W tym celu należy uwzględnić stosunki rodzinne i towarzyskie, zatrudnienie, działalność polityczną, kulturalną i wszelką inną, miejsce działalności gospodarczej i miejsce, z którego osoba zarządza swoim majątkiem.
Drugi z warunków zawartych w przepisie stanowi, że osoba ma miejsce zamieszkania w Polsce jeżeli przebywa na terenie kraju dłużej niż 183 dni w roku podatkowym. Warto zwrócić uwagę, że nie musi to być pobyt nieprzerwany. Aby ustalić czy podatnik posiada nieograniczony obowiązek podatkowy w Polsce należy zliczyć dni w których przebywał na terenie kraju.
Jeżeli więc w Polsce koncentruje się nasze życie osobiste i gospodarcze bądź przebywaliśmy w kraju dłużej niż 183 dni w roku to możemy zostać uznani za osobę mającą miejsce zamieszkania w Polsce a co za tym idzie najprawdopodobniej będziemy musieli rozliczyć się w urzędzie skarbowym z dochodów uzyskanych za granicą.
Przykład
Pan Jan wyjeżdża do pracy w Holandii. Tam wynajmuje mieszkanie, zakłada konto w banku, przebywa dłużej niż 183 dni w roku. W swoim holenderskim zakładzie zapisuje się nawet do związków zawodowych. Ponieważ w Polsce nie posiada żadnego majątku można powiedzieć, że przeniósł do Holandii centrum interesów gospodarczych. Jednak w Polsce pozostała jego żona i dzieci, które mieszkają w domu jego rodziców. Jego ośrodek interesów życiowych znajduje się więc nadal w Polsce. W związku z tym będzie podlegał w Polsce nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu. W chwili kiedy jego rodzina wyjedzie z Polski i razem z nim zamieszka w Holandii będzie można stwierdzić, że ośrodek interesów życiowych pana Jana znajduje się w Holandii.
Umowy międzynarodowe
Powyżej przedstawiłem w jaki sposób ustala się miejsce zamieszkania na gruncie polskich przepisów. Należy jednak pamiętać, że podobne kryteria ustalania miejsca zamieszkania obowiązują również w innych krajach. W związku z tym może dojść do sytuacji, że np. Polak pracujący w Wielkiej Brytanii może przez polskie przepisy być uważany za osobę mieszkającą w Polsce (bo tu np. znajduje się jego ośrodek interesów życiowych) natomiast przepisy brytyjskie będą uważały, że ma on miejsce zamieszkania w Wielkiej Brytanii (bo np. przebywa w tym kraju dłużej niż 183 dni).
W sytuacji kiedy osoba fizyczna ma miejsce zamieszkania w obu krajach (w myśl przepisów podatkowych tych krajów) jej rezydencję podatkową ustala się zgodnie z zapisami stosownej umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania.
Zgodnie z umowami o unikaniu podwójnego opodatkowania jeżeli osoba fizyczna ma miejsce zamieszkania zarówno w Polsce jak i w innym kraju, to jej status określa się według następujących zasad:
-
osobę uważa się za mającą miejsce zamieszkania w tym Państwie, w którym ma ona stałe miejsce zamieszkania; jeżeli ma ona stałe miejsce zamieszkania w obu Umawiających się Państwach, to uważa się ją za mającą miejsce zamieszkania tylko w tym Państwie, z którym ma ona ściślejsze powiązania osobiste i gospodarcze (ośrodek interesów życiowych),
-
jeżeli nie można ustalić, w którym Państwie osoba ma ośrodek interesów życiowych, albo jeżeli nie posiada ona stałego miejsca zamieszkania w żadnym z Państw, to uważa się ją za mającą miejsce zamieszkania w tym Państwie, w którym zwykle przebywa,
-
jeżeli przebywa ona zazwyczaj w obu Państwach lub nie przebywa zazwyczaj w żadnym z nich, to uważa się ją za mającą miejsce zamieszkania w tym Państwie, którego jest obywatelem,
-
jeżeli osoba jest obywatelem obydwu Państw lub nie jest obywatelem żadnego z nich, to właściwe organy Umawiających się Państw rozstrzygną sprawę w drodze wzajemnego porozumienia.
Przedstawione wyżej kryteria należy stosować według podanej kolejności, to znaczy, że jeżeli nie można rozstrzygnąć tej kwestii według punktu a) to rozpatrujemy punkt b) i tak dalej.
Tak więc osoba mająca ośrodek interesów życiowych w Polsce, która przebywa w Wielkiej Brytanii dłużej niż 183 dni zgodnie z polsko – angielską umową o unikaniu podwójnego opodatkowania będzie uważana za osobę mającą miejsce zamieszkania w Polsce.
Dodaj komentarz