Kontrola dochodów nieujawnionych

Kontrola dochodów nieujawnionych

 

Pytanie podatnika: Kupiłem mieszkanie w 2011 roku za oszczędności pochodzące z darowizn od rodziców, wujków, dziadków, babci, i innych członków rodziny oraz likwidacji książeczki mieszkaniowej mamy prowadzonej od 1978 r. Przez ten cały czas bylem na utrzymaniu rodziny i nie pracowałem w Polsce. Dwukrotnie byłem w Stanach Zjednoczonych na programie work & travel z czego też dorobiłem trochę jako kelner z napiwków.

Urząd skarbowy wszczął wobec mnie kontrolę w sprawie podatku dochodowego od osób fizycznych za rok 2011 od dochodów nie znajdujących pokrycia w ujawnionych źródłach przychodów lub pochodzących ze źródeł nieujawnionych i żąda ode mnie udokumentowania źródeł, z których pochodziły pieniądze na zakup mieszkania. Co powinienem teraz zrobić?

 

Odpowiedź:

Podstawą prawną do prowadzenia kontroli w sprawie przychodów nieznajdujących pokrycia w ujawnionych źródłach lub pochodzących ze źródeł nieujawnionych.są dwa przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Zgodnie z art. 20 ust. 3 ustawy:

Wysokość przychodów nieznajdujących pokrycia w ujawnionych źródłach lub pochodzących ze źródeł nieujawnionych ustala się na podstawie poniesionych przez podatnika w roku podatkowym wydatków i wartości zgromadzonego w tym roku mienia, jeżeli wydatki te i wartości nie znajdują pokrycia w mieniu zgromadzonym przed poniesieniem tych wydatków lub zgromadzeniem mienia, pochodzącym z przychodów uprzednio opodatkowanych lub wolnych od opodatkowania.”

Zgodnie natomiast z art. 30 ust. 7 od uzyskanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej dochodów z nie ujawnionych źródeł przychodów lub nie znajdujących pokrycia w ujawnionych źródłach (przychodów) pobiera się zryczałtowany podatek dochodowy w wysokości 75% dochodu. 

Przepisy te dają prawo organom podatkowym do opodatkowania restrykcyjną, 75% stawką podatku przychodów, których wysokość podatnik zaniżył lub w ogóle nie ujawnił do opodatkowania pomimo takiego obowiązku. Wysokość tych przychodów ustala się w wysokości różnicy pomiędzy wartością zgromadzonego majątku oraz poniesionych wydatków w danym roku a mieniem zgromadzonym przed poniesieniem tych wydatków pochodzącym ze źródeł zgłoszonych do opodatkowania lub wolnych od podatku.

Sprawdzanie nieujawnionych źródeł przychodów podatników to jeden z priorytetowych obszarów kontrolnych organów podatkowych. Kupno mieszkania, domu czy samochodu to wydatki, które najczęściej interesują fiskusa, zwłaszcza jeśli z deklaracji podatkowych wynikają niskie dochody, lub gdy podatnik nie składał żadnych deklaracji.

Dochody nieujawnione, do których można zastosować stawkę 75% to dochody osiągane ze źródeł niepoznawalnych, których nie ujawnił sam podatnik i których nie udało się rozpoznać organom podatkowym. Pojęcie „źródła nieujawnionego” odnosi się zatem do sytuacji, gdy podatnik w ogóle nie wskazuje źródeł przychodów bądź wskazane źródła są niewiarygodne.

 

W sytuacji opisanej w pytaniu podatnik nie składał żadnych zeznań podatkowych w latach poprzednich, organ podatkowy zakłada więc, że kwota wydatkowana na zakup mieszkania pochodzi z dochodów nieujawnionych, do których stosuje się stawkę 75%. Grożące konsekwencje są poważne a postępowanie jest niezwykle skrupulatne i długotrwałe.

Podatnik ma oczywiście prawo obrony oraz narzędzia, które w tej obronie może wykorzystać. Zasadą jest, że ciężar dowodzenia w postępowaniu podatkowym spoczywa na organie podatkowym, ale w wypadku opodatkowania nieujawnionych źródeł przychodu następuje przerzucenie ciężaru dowodów na podatnika. Oznacza to, że to podatnik musi wykazać, że poniesione wydatki znajdują pokrycie w ustalonym źródle (źródłach) przychodów lub posiadanych zasobach majątkowych. Dowodem może być wszystko, co może przyczynić się do wyjaśnienia sprawy, a nie jest sprzeczne z prawem, w szczególności księgi podatkowe, deklaracje złożone przez stronę, zeznania świadków, opinie biegłych, materiały i informacje zebrane w wyniku oględzin, informacje podatkowe oraz inne dokumenty zgromadzone w toku czynności sprawdzających lub kontroli podatkowej oraz materiały zgromadzone w toku postępowania karnego albo postępowania w sprawach o przestępstwa skarbowe lub wykroczenia skarbowe.

Jeżeli dochody pochodzą ze źródeł nie znanych organom podatkowym należy postarać się o udokumentowanie tych dochodów, w przypadku opisanym w pytaniu dowodem mogą być: umowy darowizny (lub oświadczenia darczyńców o przekazanych kwotach) oraz informacje o dochodach uzyskanych w USA. Dochody zagraniczne w tym przypadku podlegały opodatkowaniu w Polsce, oznacza to że podatnik będzie musiał zapłacić zaległy podatek z odsetkami (bądź skorzysta z abolicji) – jednak nie będzie to sankcja tak dotkliwa jak podatek w wysokości 75%. Opodatkowaniu podlegały również dochody pochodzące z napiwków. Oczywiście organ podatkowy zweryfikuje wysokość oświadczonych dochodów w sytuacji gdy brak jest dokumentów potwierdzających fakt ich otrzymywania. Tak więc podatnik, który chciałby uniknąć zastosowania stawki 75% podatku poprzez oświadczenie, że zakupu mieszkania (w wysokości np. 400 tys. zł) dokonał z oszczędności pochodzących z napiwków zgromadzonych w trakcie wakacyjnej pracy w Stanach musi liczyć się z tym, że takie oświadczenie zostanie skutecznie podważone przez organ podatkowy. Następnie organ ustali prawdopodobną wysokość napiwków (i opodatkuje je stawką obowiązującą w danym roku, chyba że będzie to dochód wolny od podatku) a pozostałą część uzna za dochód nieujawniony.

Należy też pamiętać, że powołanie się na daną okoliczność będzie skutkowało dalszymi czynnościami ze strony organu podatkowego. Jeśli podatnik powoła się na darowiznę, trzeba liczyć się z tym, że urząd nie tylko sprawdzi czy do darowizny doszło, ale także dodatkowo skontroluje osobę, która taką darowiznę podatnikowi przekazała.

Począwszy od dni 1 stycznia 2007 r., w sytuacji, gdy podatnik, chcąc uchronić się przed opodatkowaniem dochodów nieujawnionych, przyznaje się przed organem podatkowym do otrzymania darowizny to zgodnie z treścią art. 15 ust. 4 ustawy o podatku od spadków i darowizn musi pamiętać że nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych w drodze darowizny lub polecenia darczyńcy podlega opodatkowaniu według stawki 20%, jeżeli obowiązek podatkowy powstał wskutek powołania się podatnika przed organem podatkowym lub organem kontroli skarbowej w toku czynności sprawdzających, postępowania podatkowego, kontroli podatkowej lub postępowania kontrolnego na okoliczności dokonania tej darowizny, a należny podatek od tego nabycia nie został zapłacony.

Natomiast zgodnie z treścią art. 7 ust. 5 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych stawka podatku wynosi 20%, jeżeli przed organem podatkowym lub organem kontroli skarbowej w toku czynności sprawdzających, postępowania podatkowego, kontroli podatkowej lub postępowania kontrolnego:

1) podatnik powołuje się na fakt zawarcia umowy pożyczki, depozytu nieprawidłowego lub ustanowienia użytkowania nieprawidłowego albo ich zmiany, a należny podatek od tych czynności nie został zapłacony;

2) biorący pożyczkę pieniężną na podstawie umowy zawartej pomiędzy osobami bliskimi (małżonek, zstępny, wstępny, pasierb, rodzeństwo, ojczym i macocha), powołuje się na fakt zawarcia umowy pożyczki, a nie spełnił warunku udokumentowania otrzymania pieniędzy na rachunek bankowy albo jego rachunek prowadzony przez spółdzielczą kasę oszczędnościowo-kredytową lub przekazem pocztowym.

19 czerwca 2012 r. Trybunał Konstytucyjny potwierdził zgodność tych przepisów z Konstytucją.

Przygotowanie podatnika do kontroli polega więc przede wszystkim na zgromadzeniu i przekazaniu kontrolującym wszelkich dokumentów potwierdzające wysokość zarobków oraz oszczędności z lat ubiegłych.

Darowizny i inne nieodpłatne przysporzenia powinny być udokumentowane pisemnie. Podatnik powinien również powołać świadków i brać aktywny udział w postępowaniu.

W przypadku pożyczek czy darowizn warto starać się udokumentować określone kwoty, przedstawić pisemne umowy potwierdzające te transakcje, potwierdzenia przelewu itp. Trzeba też pamiętać, że wskazany pożyczkobiorca, darczyńca musi w takim wypadku być również w stanie udokumentować posiadanie środków.

Jeżeli jednak podatnik nie posiada wiedzy o obowiązujących przepisach prawa podatkowego i nie zna zasad prowadzenia postępowania podatkowego powinien skorzystać z pomocy doradcy podatkowego lub prawnika, który poza zminimalizowaniem grożących obciążeń będzie gwarantem tego, że postępowanie podatkowe będzie prowadzone zgodnie z procedurą.

 

Dodaj komentarz

Your email address will not be published. Required fields are marked *

Ciołka 13 lok. 207

Warszawa, mazowieckie

Telefon: +48 513 14 11 11

E-mail: makowski@doradca-podatkowy.net.pl