Pytanie: Prowadzę firmę budowlaną. Zawarłem umowę z kontrahentem na wybudowanie budynku magazynowego. Zgodnie z umową budynek miał zostać wybudowany do końca czerwca 2013 r. Umowa przewidywała karę umowną w wysokości 0,1% wartości wynagrodzenia za każdy dzień opóźnienia. Oddanie inwestycji opóźniło się o 30 dni w związku z tym, zgodnie z umową, zapłaciłem 3% wartości wynagrodzenia jako karę umowną. Czy karę tę można zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów?
Zapłacona kara umowna z tytułu opóźnienia wykonania umowy może zostać zaliczona do kosztów uzyskania przychodów na podstawie przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.
Na wstępie zauważyć należy, iż uregulowania dotyczące kar umownych zawarte są w ustawie z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. 1964 r. Nr 16 poz. 93 z późn. zm.). Przepis art. 483 § 1 tego Kodeksu stanowi, że można zastrzec w umowie, że naprawienie szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego nastąpi przez zapłatę określonej sumy (kara umowna).
W myśl art. 22 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. z 2012 r. poz. 361 ze zm.), kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 23.
Zgodnie z art. 23 ust. 1 pkt 19 ww. ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, nie uważa się za koszty uzyskania przychodów kar umownych i odszkodowań z tytułu wad dostarczonych towarów, wykonywanych robót i usług oraz zwłoki w dostarczeniu towaru wolnego od wad lub zwłoki w usunięciu wad towarów albo wykonywanych robót i usług.
Istotą tego przepisu jest niezaliczanie do kosztów uzyskania przychodów kar umownych, związanych generalnie z wadami towarów lub usług bądź zwłoką w usuwaniu tych wad. Jeżeli jednak kara umowna przysługuje wierzycielowi z innego tytułu niż ww. wymienione, może ona stanowić u płacącego koszt uzyskania przychodów, o ile jednak spełniona będzie zasadnicza przesłanka wynikająca z art. 22 ust. 1 ww. ustawy, warunkująca zaliczenie wydatków do kosztów uzyskania przychodów – poniesiony wydatek musi być związany z uzyskaniem przychodu, bądź z zachowaniem lub zabezpieczeniem źródła przychodu.
Jeżeli więc określona w pytaniu kara umowna, wynikająca z zawartej umowy, związana jest z nieterminowym zrealizowaniem umowy (a nie np. z wadami wykonanej usługi), to może ona stanowić koszt uzyskania przychodu prowadzonej pozarolniczej działalności gospodarczej. W tym przypadku wystarczającą kwalifikacją na podstawie której można ten wydatek zaliczyć do kosztów jest spełnienie ogólnej definicji kosztu podatkowego, zawartej w art. 22 ust. 1 ustawy, zgodnie z którą kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów.
W niniejszej sytuacji związek z osiągnięciem lub zachowaniem (zabezpieczeniem) źródła przychodów jest oczywisty.
Po pierwsze można próbować dowieźć, że zamieszczenie w umowie zapisu o karze umownej było warunkiem zawarcia umowy, stąd też gdyby pytający nie zgodził się na zapis o karze umownej to umowa nie zostałaby podpisana, w efekcie nie zostałby uzyskany żaden przychód.
Po drugie, terminowość realizacji usług jest standardem współpracy – w związku z tym jest rzeczą oczywistą, że klient chciał mieć zapis w umowie obciążający pytającego za wszelkie opóźnienia. Płacąc takie kary, chce być wiarygodnym partnerem w oczach klienta, czym przyczynia się do zachowania i zabezpieczenia źródła przychodów.
Po trzecie, związek z przychodem zostanie zachowany w przypadku gdy opóźnienie nie zostało spowodowane świadomym działaniem lub zaniechaniem ze strony przedsiębiorstwa pytającego. Jeżeli opóźnienie spowodowane zostało przyczynami, których nie można było przewidzieć to wówczas organy podatkowe nie mają żadnych podstaw by kwestionować zapłaconą karę umowną jako koszt uzyskania przychodu.
Powyższe stanowisko potwierdzają wyroki Sądów Administracyjnych oraz interpretacje organów podatkowych.
Przykładowo, w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 21.07.2011 r. sygn. III SA/Wa 2735/10 czytamy:
„Skoro umowa przewidywała zapłatę kar umownych, w przypadku zwłoki z rozpoczęciem i realizacją poszczególnych etapów budowy, to oznacza, że nie była to żadna z kar umownych, wymienionych w art. 16 ust.1 pkt. 22 u.p.d.o.p. Zarówno orzecznictwo sądów, jak i literatura prawnicza, stoją na stanowisku, że kosztem uzyskania przychodów nie będą wyłącznie kary umowne lub odszkodowania wypłacana za wywołanie okoliczności zawartych w art. 16 ust. 1 pkt 22 u.p.d.o.p. W piśmie Izby Skarbowej w W. z dnia 14 maja 2008r. IP-PB3-423-299/08-27KB (Serwis Podatkowy 2008,, nr 8, s. 40), stwierdzono: „Zapłacona przez spółkę kara umowna z tytułu nieterminowego wykonania robót drogowych może stanowić koszt uzyskania przychodów”.
Reasumując, kary umowne lub odszkodowania wypłacane z tytułów innych niż ściśle wymienione w przepisie w art. 16 ust. 1 pkt 22 u.p.d.o.p, jeśli tylko mają związek z przychodem lub mają na celu zachowanie lub zabezpieczenie źródła przychodu, często zminimalizowanie straty, będą zawsze stanowić koszt uzyskania przychodów.”
Wyrok wprawdzie dotyczy ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych ale ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych zawiera identyczny przepis dotyczący wyłączenia z katalogu kosztów.
Podobne stanowisko prezentuje Interpretacja indywidualna Ministra Finansów – Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach z dnia 3 sierpnia 2012 r. IBPBI/1/415-646/12/BK:
„Jeżeli zatem będące przedmiotem zapytania i określone co do wysokości kary umowne, wynikające z zwartych umów, związane są w istocie z nieterminowym zrealizowaniem umów (a nie np. z wadami wykonanych usługi), to mogą stanowić koszt uzyskania przychodu prowadzonej pozarolniczej działalności gospodarczej, z uwzględnieniem udziału Wnioskodawcy w konsorcjum, o którym mowa we wniosku, o ile poniesienie wydatku z tego tytułu zostanie przez Wnioskodawcę udokumentowane w sposób właściwy dla rodzaju prowadzonych ksiąg podatkowych.”
Podsumowanie
Przedmiotowa kara umowna nie została wyłączona z kosztów na podstawie przepisu art. 23 ust. 1 pkt 16 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. W związku z tym możliwość jej zaliczenia do kosztów podatkowego zależy od tego czy zapłata tej kary została dokonana w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów. W niniejszej sytuacji jak wskazano w niniejszej opinii nie powinno budzić wątpliwości, że warunek ten został spełniony.
Dodaj komentarz