Opodatkowanie marynarzy pływających na norweskich statkach

Opodatkowanie marynarzy pływających na norweskich statkach

 

W opodatkowaniu dochodów marynarzy od wielu lat powszechne są dwa przesądy: po pierwsze marynarze nie podlegają opodatkowaniu w Polsce, a po drugie  marynarze podlegają opodatkowaniu w tym kraju, pod banderą którego pływają. O tym, że często te przesądy okazują  się błędne przekonuje się wielu marynarzy, których dochody i prawidłowość ich opodatkowania poddane zostaną kontroli ze strony urzędu skarbowego. Co jakiś czas w ramach akcji kontrolnych na „celowniku” organów podatkowych znajdują się właśnie marynarze.

Ustalenie czy i w jakiej wysokości podatek należy zapłacić w Polsce bywa szczególnie kłopotliwe dla marynarzy pływających na statkach eksploatowanych przez norweskich armatorów. Umowa o unikaniu podwójnego opodatkowania z Norwegią bardzo często się zmienia (najczęściej zmiany dotyczą właśnie opodatkowania marynarzy). Najnowsza zmiana umowy ma zastosowanie do dochodów uzyskanych od 1 stycznia 2014 r. Zmieniają się również przepisy norweskie, które zasadniczo różnicują sposób opodatkowania dochodów w zależności od tego czy statek jest zarejestrowany w rejestrze N.I.S. czy też N.O.R.

Zasada wyrażona w art. 15 ust. 3 polsko – norweskiej umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania stwierdza, że wynagrodzenie otrzymywane za pracę najemną, wykonywaną na pokładzie statku, samolotu, pojazdu szynowego lub drogowego w komunikacji międzynarodowej mogą być opodatkowane w tym Umawiającym się Państwie, w którym znajduje się miejsce faktycznego zarządu przedsiębiorstwa.

 

 

Jeżeli więc statek, na którym mieszkający w Polsce marynarz wykonuje pracę jest faktycznie eksploatowany przez firmę mającą siedzibę i miejsce faktycznego zarządu w Norwegii to do opodatkowania jego dochodów z tytułu pracy najemnej wykonywanej na pokładzie tego statku należy zastosować przepisy Konwencji z dnia 9 września 2009 r. między Rzecząpospolitą Polską a Królestwem Norwegii w sprawie unikania podwójnego opodatkowania i zapobiegania uchylaniu się od opodatkowania w zakresie podatków od dochodu (Dz. U. z 2010 r. Nr 134, poz. 899).

5 lipca 2012 r. podpisany został Protokół zmieniający Konwencję między Rzecząpospolitą Polską a Królestwem Norwegii w sprawie unikania podwójnego opodatkowania i zapobiegania uchylaniu się od opodatkowania w zakresie podatków od dochodu, sporządzoną w Warszawie dnia 9 września 2009 r.  – zmiany wprowadzone tym protokołem weszły w życie 1 stycznia 2014 r.

Protokół wprowadza korzystne zmiany dla mieszkających w Polsce marynarzy, którzy pływają na statkach zarejestrowanych w Norweskim Międzynarodowym Rejestrze Statków (N.I.S.). Od 1 stycznia 2011 r. marynarze ci płacili podatki w Polsce, po wejściu w życie zmian (czyli od 1 stycznia 2014 r.) nie płacą podatków w ogóle.

 

W dotychczasowym brzmieniu umowy (obowiązującym od 01.01.2011 r.) wynagrodzenia marynarzy podlegają opodatkowaniu w tym państwie, w którym znajduje się siedziba przedsiębiorstwa ich zatrudniającego ale jeżeli marynarz wykonuje pracę na statku zarejestrowanym w Norweskim Międzynarodowym Rejestrze Statków (N.I.S.) to jego wynagrodzenie podlega opodatkowaniu w państwie, w którym ma miejsce zamieszkania marynarz. Tak więc od 1 stycznia 2011 r. polskich marynarzy pływających na statkach zarejestrowanych w NIS objęto opodatkowaniem w Polsce. Do końca 2010 r. marynarze ci w praktyce nie płacili podatku – umowa przewidywała bowiem opodatkowanie marynarzy w kraju siedziby pracodawcy – czyli w Norwegii, ale Norwegia zwalniała z podatku dochody polskich marynarzy pływających na statkach NIS (zgodnie z § 2-3, ustęp pierwszy, litera h, nr 3 norweskiej ustawy podatkowej).

 

Zmiana wprowadzona 5 lipca 2012 r. i obowiązująca od 1 stycznia 2014 r. wraca w praktyce do rozwiązań stosowanych do końca 2010 r.

 

Podpisany protokół wprowadza zasadę opodatkowania marynarzy w kraju, w którym znajduje się siedziba przedsiębiorstwa ich zatrudniającego. Jednocześnie do art. 22 ust. 1 wprowadzono zmianę, dodając do tego artykułu literę d), zgodnie z którą: „Bez względu na postanowienia litery a), unikanie podwójnego opodatkowania następuje poprzez zastosowanie odliczenia, o którym mowa w literze b) niniejszego ustępu, jeżeli osoba mająca miejsce zamieszkania lub siedzibę w Polsce uzyskuje dochód, który zgodnie z postanowieniami niniejszej Konwencji może być opodatkowany w Norwegii, jednakże zgodnie z prawem wewnętrznym Norwegii, dochód ten jest zwolniony z podatku.”.

 

Litera b), do której odwołuje się dodana litera d) przewiduje dla osób mieszkających w Polsce metodę proporcjonalnego dla niektórych dochodów.

 

Oznacza to, że wynagrodzenie marynarza, mającego miejsce zamieszkania w Polsce i pływającego na statku eksploatowanym przez norweską firmę będzie podlegało opodatkowaniu w Norwegii, ale do rozliczenia tych dochodów w Polsce będzie stosowana niekorzystna metoda proporcjonalnego odliczenia, zgodnie z którą dochód zagraniczny podlega opodatkowaniu w Polsce z możliwością odliczenia od podatku zapłaconego za granicą – ponieważ w Norwegii osoby wykonujące pracę na statku ci nie płacą podatku to oznacza, że zgodnie z polsko – norweską umową wynagrodzenie takie podlega w całości opodatkowaniu w Polsce.

 

Na szczęście w polskiej ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych mamy tzw. „ulgę abolicyjną” – artykuł 27g ustawy stanowi, że podatnik rozliczający się na zasadach określonych w art. 27 ust. 9 albo 9a (czyli przy zastosowaniu metody proporcjonalnego odliczenia) może skorzystać z ulgi abolicyjnej czyli pomniejszyć swój podatek o kwotę będącą różnicą pomiędzy podatkiem wyliczonym przy zastosowaniu metody proporcjonalnego odliczenia a podatkiem wyliczonym przy zastosowaniu metody wyłączenia z progresją.

 

Oznacza to, że osoba zatrudniona na statku pływającym w transporcie międzynarodowym nie zapłaci podatku ani w Norwegii ani w Polsce (dochód ten będzie miał jedynie wpływ na wysokość stawki podatku zastosowanego do dochodów w Polsce – jeżeli więc taki marynarz nie uzyskuje dochodu w Polsce to w praktyce nie zapłaci podatku w ogóle.

Pewnym problemem jest to, że organy podatkowe ostatnio zaczęły stać na stanowisku, że ulga abolicyjna nie przysługuje w sytuacji gdy za granicą nie został zapłacony podatek. Moim zdaniem takie stanowisko jest bezpodstawne ale istnieje pewne ryzyko, że fiskus będzie próbował domagać się podatku.

Na szczęście pewnym argumentem w ewentualnym sporze z fiskusem jest informacja biura Prezydenta dotycząca ratyfikacji nowej umowy z Norwegią, w której stwierdzono: „Mimo, że metodą unikania podwójnego opodatkowania będzie metoda proporcjonalnego zaliczenia, faktyczne opodatkowanie polskich rezydentów jest zrównane z sytuacją, w której zastosowana byłaby metoda wyłączenia z progresją. Brak opodatkowania pewnych kategorii dochodów polskich rezydentów nie wynika z zapisów Konwencji polsko-norweskiej, ale z przepisów wewnętrznych.  Oznacza to, że ewentualne opodatkowanie takich dochodów w przyszłości będzie zależało od suwerennej decyzji rządu polskiego.”

 

W praktyce oznacza to, że dochody marynarzy będą wolne od podatku, chyba że Polska zlikwiduje ulgę abolicyjną.

Dodaj komentarz

Your email address will not be published. Required fields are marked *

Ciołka 13 lok. 207

Warszawa, mazowieckie

Telefon: +48 513 14 11 11

E-mail: makowski@doradca-podatkowy.net.pl