Zatrudnienie Polaków w Niemczech po 1 stycznia 2015 r.

Wprowadzone z dniem 1 stycznia 2015 r. niemieckie przepisy o minimalnym wynagrodzeniu wprowadziły sporo wątpliwości i pytań u polskich pracodawców delegujących pracowników do Niemiec, szczególnie w zakresie kiedy i którzy pracownicy powinni uzyskiwać wynagrodzenie minimalne oraz w jaki sposób je wyliczyć.

Dzisiejszy artykuł polecam szczególne tym, którzy wybierają się do pracy w Niemczech. Dowiecie się z niego o czym należy pamiętać przed wyjazdem, jakie obowiązki ciążą na Was w związku z pobytem i pracą w Niemczech oraz gdzie opodatkowane będą Wasze wynagrodzenia i w którym kraju podlegać będziecie ubezpieczeniom.

Formalności po przyjeździe.

Po przyjeździe do Niemiec należy pamiętać o obowiązku meldunkowym. Zameldować należy się w ciągu 7 dni (w niektórych landach 14) od przyjazdu w urzędzie meldunkowym (Einwohnermeldeamt).

We właściwym urzędzie skarbowym należy wystąpić o wydanie zastępczego zaświadczenia w sprawie karty podatkowej (w 2012 r. karty podatkowe zastąpione zostaną elektroniczną procedurą opodatkowania podatkiem od wynagrodzeń).

Należy także założyć konto bankowe, na które będzie przelewane wynagrodzenie a także za jego pośrednictwem uiszczane będą opłaty (czynsz, media).

Praca w Niemczech.

Podjęcie pracy na miejscu wiąże się z zawarciem umowy o pracę. W Niemczech występują podobne rodzaje umów o pracę jak w Polsce, w podobny też sposób definiuje się pojęcie pracownika i stosunku pracy. Co istotne, umowa o pracę nie musi mieć formy pisemnej (warto jednak domagać się by została sporządzona na piśmie). Ponadto, w ciągu miesiąca od zawarcia umowy pracodawca ma obowiązek sporządzić, podpisać i przedłożyć pracownikowi dokument z zawartymi najważniejszymi okolicznościami zawartej umowy o pracę.

Średnie wynagrodzenie w Niemczech jest oczywiście znacznie wyższe niż w Polsce (np. pielęgniarka może liczyć na wynagrodzenie rzędu 2000 euro, kucharz 1600 euro, budowlaniec 2250 euro, kierowca 1600 euro).

Od dnia 1 stycznia 2015 r. w Niemczech obowiązuje ustawowa płaca minimalna w wysokości 8,50 euro za godzinę dla niemieckich i zagranicznych pracowników, którym nie przysługuje branżowa płaca minimalna. Oznacza to, że osoby świadczące pracę w Niemczech muszą otrzymać za swą pracę co najmniej 8,50 euro za godzinę, zarówno od swego niemieckiego, jak i od swego zagranicznego pracodawcy. Również staże co do zasady mają być wynagradzane ustawową płacą minimalną. Od tych reguł istnieją jednak wyjątki dla określonych grup pracowników i praktykantów.

Poza tym w Niemczech zarówno dla niemieckich, jak i zagranicznych pracowników obowiązują płace minimalne w określonych branżach. Oznacza to, że wszystkim pracownikom pracującym w określonej branży w Niemczech przysługuje wynagrodzenie co najmniej w wysokości płacy minimalnej obowiązującej w tej branży. Niezależnie od tego, czy pracodawca jest z Niemiec czy z zagranicy.

Obowiązują następujące branżowe płace minimalne:

Branżowe płace minimalne na razie w każdym przypadku mają pierwszeństwo przed ustawową płacą minimalną – czyli nawet wtedy, gdy wynoszą one mniej, niż 8,50 euro. Najpóźniej od dnia 1 stycznia 2017 r. muszą one osiągnąć wysokość 8,50 euro za godzinę.

Wymiar urlopu

Minimalny wymiar urlopu w Niemczech wynosi 24 dni powszednie (za dzień powszedni uważana jest również sobota). W umowach o pracę spotyka się często wyższy wymiar urlopu. Prawo do urlopu przysługuje po 6 miesiącach pracy.

Ubezpieczenia społeczne

Jeżeli pracownik mający miejsce zamieszkania w Polsce wyjeżdża do pracy w Niemczech to należy ustalić, w którym kraju będzie podlegał ubezpieczeniom społecznym.

Ustalenie właściwego ustawodawstwa oraz zasad podlegania ubezpieczeniom odbywa się na podstawie przepisów dotyczących koordynacji systemów ubezpieczeniowych krajów Unii Europejskiej:

• Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004 z 29 kwietnia 2004r. w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego
• Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 987/2009 z dnia 16 września 2009 r. dotyczące wykonywania rozporządzenia (WE) nr 883/2004 w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego

 Podstawową zasadą określoną tymi przepisami jest zasada jednego ustawodawstwa. Zgodnie z tą zasadą pracownik podlega ubezpieczeniu społecznemu tylko w jednym państwie (bez względu na liczbę etatów i krajów w których pracuje). Zgodnie z zasadą jednego ustawodawstwa pracownik podlega ubezpieczeniom w tym państwie, w którym pracuje, nawet jeżeli siedziba pracodawcy oraz jego miejsce zamieszkania znajdują się w innym państwie.

Od tej zasady są wyjątki, a najbardziej znaczące odstępstwa od niej dotyczą:

• pracowników tymczasowo oddelegowanych do pracy za granicą,
• pracowników pracujących jednocześnie na terenie kilku państw członkowskich,
• osób pracujących na własny rachunek na terenie kilku państw członkowskich.

 Jeżeli wiec pracownik będzie wykonywał pracę w Niemczech to co do zasady w tym kraju będzie też podlegał ubezpieczeniom.

Wykonywanie pracy w Niemczech i podleganie ubezpieczeniom w Polsce możliwe jest w sytuacji delegowania pracownika do Niemiec przez polskiego pracodawcę na okres nie dłuższy niż 24 miesiące a także w sytuacji jednoczesnego wykonywania pracy w Polsce i Niemczech (dla jednego lub kilku pracodawców).

Pracownik, który na własną rękę podejmuje zatrudnienie w Niemczech z reguły tam będzie podlegał ubezpieczeniom. Wyjątkiem byłaby sytuacja gdy w ramach zatrudnienia pracownik wykonuje znaczną część pracy w Polsce (co najmniej 25% czasu pracy lub wynagrodzenia) lub gdy jest zatrudniony u kliku pracodawców w różnych krajach. W takich przypadkach pracownik podlega ubezpieczeniom w kraju zamieszkania.

Podatki w Niemczech

Wysokość obciążeń podatkowych zależy od klasy podatkowej, do której ze względu na swoją sytuację osobistą (małżonek, dzieci) zostanie zakwalifikowany pracownik.

Pracownik, od którego wynagrodzenia pobierane są w ciągu roku zaliczki na podatek nie ma już obowiązku składania rocznego rozliczenia. W niektórych przypadkach złożenie rozliczenia może być wymagane (np. niepełny rok pracy, zmiana klasy podatkowej, zmiana wynagrodzenia w trakcie roku, zatrudnienie u kilku pracodawców).

Urząd skarbowy, do którego zostanie złożona deklaracja podatkowa wydaje decyzję ustalającą wymiar podatku.

Pracownik może odliczyć koszty uzyskania przychodu, w tym:

• wydatki na dojazd do pracy (0,30 euro za każdy kilometr),
• koszty kształcenia i dokształcania (gdy zakres kształcenia lub pierwszych studiów odpowiada charakterowi pracy)
• koszty prowadzenia podwójnego gospodarstwa domowego – pracownik, który w Polsce zostawia rodzinę może odliczyć od swojego przychodu koszty pierwszej i ostatniej oraz cotygodniowej podróży do kraju, koszty wyżywienia w okresie trzymiesięcznym, koszty związane z utrzymaniem drugiego mieszkania.

Roczne, ryczałtowe koszty uzyskania przychodów (z powyższych tytułów wynoszą 920 euro, jeżeli pracownik poniósł i udokumentował koszty w wyższej wysokości wtedy przyjmuje się koszty rzeczywiste).

W Niemczech występuje też kwota wolna od podatku z tytułu wychowania dzieci (2184 euro na każde dziecko).

W zamian ulgi podatkowej podatnik może otrzymać zasiłek rodzinny (184  euro na pierwsze i drugie dziecko, 190 na trzecie i 215 na kolejne dzieci).

Stawki podatku

W 2015 roku obowiązują następujące stawki podatku dochodowego od osób fizycznych, przy wskazanych progach podatkowych (14 % oraz 42% oraz 45%):

W skład podatku dochodowego od osób fizycznych wchodzą następujące rodzaje podatków:

• podatek od wynagrodzenia (niem. Lohnsteuer) będący podatkiem  potrącanym od wynagrodzenia pracowników. Wysokość tego podatku zależy od wysokości dochodów i przedziału osiąganych zarobków. Na koniec każdego roku kalendarzowego pracownik zobowiązany jest złożyć roczną deklarację z wszystkich uzyskanych w przeciągu roku dochodów. W oparciu o te dane dokonuje się całorocznego rozliczenia, co prowadzi do konieczności dopłaty brakującego podatku lub zwrotu nadpłaconego podatku na rachunek podatnika,

• podatek solidarnościowy (niem. Solidaritätszuschlag), zwany potocznie „Soli”, jest dodatkowym podatkiem wprowadzonym tuż po zjednoczeniu Niemiec, obciążającym wszystkich podatników w Niemczech. Podatek ten wynosi obcenie 5,5% w stosunku do podatku dochodowego od wynagrodzenia, od dochodów kapitałowych, od dochodu od osób prawnych. Nie podlega żadnym odliczeniom. Pomimo wielu sprzeciwów i głosów krytyki, zgodnie z zapowiedziami podatek solidarnościowy będzie obowiązywał w Niemczech przynajmniej do 2019 roku,

• podatek kościelny (niem. Kirchensteuer) płatny jest wyłącznie przez osoby, które oficjalnie deklarują przynależność do grupy religijnej. Beneficjentem podatku jest Kościół. Wysokość podatku kościelnego waha się w zależności od kraju związkowego pomiędzy 8%, a 9% podatku dochodowego. Przy np. zarobkach rzędu 3 tys. EUR miesięcznie obciążenie sięga 9-10 EUR na miesiąc, ale dla osób samotnych przy braku odpisu na dzieci sięga już np. ok.15-16 EUR miesięcznie. Dla polskich przedsiębiorców i pracowników, którzy w Polsce deklarują przynależność do kościoła katolickiego, płacenie podatku kościelnego w Niemczech jest obowiązkowe. Osoba taka deklaruje w Niemczech przynależność do grupy religijnej przed podjęciem pierwszego zatrudnienia lub rozpoczęciem działalności. W przypadku katolików o płaceniu podatku kościelnego w Niemczech decyduje fakt przyjęcia chrztu. W praktyce w przypadku złożenia deklaracji o braku przynależności do Kościoła, niemiecka administracja kościelna wysyła zapytanie do polskiej parafii właściwej dla danego obywatela polskiego z prośbą o informację, czy dana osoba została ochrzczona (potwierdzenie chrztu prowadzi do nałożenia na podatnika podatku kościelnego), a w przypadku odmowy zapłacenia podatku wysyłane jest pismo informujące polską parafię o konieczności przeprowadzenia procesu wystąpieniu danej osoby z Kościoła. Do czasu otrzymania od parafii zainteresowanego zaświadczenia o tzw. apostazji, podatek będzie musiał być przez taką osobę zapłacony.

Rozliczenie w Polsce

Jeżeli pracownik pracujący w Niemczech ma miejsce zamieszkania w Polsce (rozumiane jako tak zwany ośrodek interesów życiowych – najczęściej utożsamiany z miejscem zamieszkania najbliższej rodziny) to podlega w Polsce obowiązkowi podatkowemu od całości swoich dochodów bez względu na miejsce położenia źródeł przychodów (nieograniczony obowiązek podatkowy).

Tak więc jeżeli osoba mieszkająca w Polsce uzyskuje dochód, który zgodnie z umową o unikaniu podwójnego opodatkowania podlega opodatkowaniu w Niemczech to dochód ten należy również podlega opodatkowaniu w Polsce przy zastosowaniu odpowiedniej metody unikania podwójnego opodatkowania. W polsko-niemieckiej umowie o unikaniu podwójnego opodatkowania stosuje się metodę wyłączenia z progresją.

Metoda wyłączenia z progresją

Zastosowanie tej metody oznacza, że dochód zagraniczny jest zwolniony z podatku w Polsce. Jednakże dla ustalenia stawki podatku od pozostałego dochodu – osiągniętego w Polsce – stosuje się stawkę podatku właściwą dla całego dochodu, tj. łącznie z dochodem osiągniętym za granicą.

Przykład.

Załóżmy, że podatnik w 2014 r. osiągnął dochody z Niemiec w wysokości 21.000 euro i w Polsce w wysokości 40.000 zł (pomijamy ZUS i składkę zdrowotną).

1. Wyliczamy dochód do obliczenia stopy procentowej. Zakładamy, że podatnik zarabiał miesięcznie 4000 euro, pracował 5 miesięcy, czyli 150 dni. Przychód pomniejszamy o przysługujące odliczenie diet (30% diety za każdy dzień pozostawania w stosunku pracy):

21.000 – (150 x 49 )x 30% = 18795. euro

Waluty przeliczamy na złote wg kursu z dnia wypłaty. Przyjmijmy, że po przeliczeniu na złote przychód wyniesie: 79.556,25 zł.

Od tak obliczonego przychodu (przeliczonego na złote) odejmuje się następnie przysługujące koszty uzyskania przychodów (osobie uzyskującej dochody ze stosunku pracy przysługują zryczałtowane koszty uzyskania przychodów określone w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych).

W 2014 r. koszty te wynoszą 111,25 zł miesięcznie (jeżeli miejsce czasowego zamieszkania za granicą znajduje się w tej samej miejscowości, w której położony jest zakład pracy, jeżeli są to różne miejscowości wtedy miesięczne koszty wynoszą 139,06 zł):

79.556,25 – 556,25 = 79.000 zł

Do wyliczenia stopy procentowej przyjmujemy dochód zaokrąglony do pełnych złotych.

Do dochodu podlegającego opodatkowaniu (czyli uzyskanego w Polsce) stosujemy stopę procentową, która byłaby zastosowana gdyby dochody niemieckie nie były zwolnione z podatku.

Stopę wyliczamy następująco:

a) liczymy podatek od dochodów podlegających opodatkowaniu i zwolnionych, tj:

40.000 + 79.000 = 119.000, (119.000 – 85.528)x32% + 14.839,02 = 25.550,06 zł

b) podatek dzielimy przez sumę dochodów i mnożymy razy 100%:

25550,06 / 119.000 x 100 = 21,15 % (stopę zaokrąglamy do dwóch miejsc po przecinku)

Do dochodu podlegającego opodatkowaniu stosujemy wyliczoną stopę procentową:

40.000 x 21,15% = 8.460

Podatek wyniesie więc 8.460

Zastosowanie metody wyłączenia z progresją oznacza, że do dochodów uzyskanych w Polsce stosuje się indywidualną stawkę podatku (z reguły wyższą niż wynikająca ze skali podatkowej).