Cudzoziemcy z sześciu państw sąsiadujących z Polską (Ukrainy, Rosji, Białorusi, Mołdawii, Gruzji i Armenii) mogą podejmować pracę w Polsce na uproszczonych zasadach. Praca tych osób w okresie nie przekraczającym sześciu miesięcy w ciągu kolejnych dwunastu miesięcy wymaga jedynie potwierdzenia w urzędzie pracy przez pracodawcę oświadczenia o zamiarze powierzenia pracy. Niestety, prostota tej procedury prowadzi do wielu nadużyć. Brak określonych warunków rejestracji oświadczenia i wyraźnych przepisów przewidujących możliwość odmowy rejestracji powoduje, że coraz większa liczba oświadczeń jest składana dla pozoru.
W związku z tym planuje się zastąpienie procedury oświadczeniowej dwoma nowymi typami zezwoleń na pracę: zezwoleniem na pracę sezonową oraz na pracę krótkookresową.
Nowe regulacje są obecnie na etapie analiz rządowych, wydaje się jednak prawdopodobne, że od 2017 r. wejdą one w życie.
Praca sezonowa
Zezwolenie na pracę sezonową będzie dotyczyło pracy w trzech sektorach, charakteryzujących się sezonowością: rolnictwo, ogrodnictwo i turystyka. Zezwolenie na pracę sezonową będzie mogło być wydane maksymalnie na 8 miesięcy. O zezwolenie na pracę sezonową będą mogli się ubiegać obywatele wszystkich państw trzecich. Będzie to znaczne rozszerzenie zakresu w stosunku do wykorzystywanego obecnie systemu oświadczeń, który obejmuje obywateli tylko sześciu wybranych krajów. Jednocześnie przewiduje się utrzymanie dla obywateli państw sąsiadujących z Polską zwolnienia z konieczności uzyskania informacji starosty o braku możliwości zaspokojenia potrzeb kadrowych pracodawcy w oparciu o rejestry bezrobotnych i poszukujących pracy lub o negatywnym wyniku rekrutacji organizowanej dla pracodawcy (tzw. test rynku pracy). Ponadto będą oni objęci możliwością uzyskania wpisu do rejestru pracy sezonowej na trzy lata.
Aby umożliwić w miarę szybkie uzyskiwanie zezwoleń na pracę będą one wydawane przez starostę, a w jego imieniu przez dyrektora PUP (podobnie jak obecne oświadczenia).
Pracodawca chcący uzyskać zaświadczenie będzie składał wniosek w PUP o wydanie zezwolenia. We wniosku określane będą warunki pracy cudzoziemca. Zgodnie z warunkami wydawania zezwoleń na pracę wskazane we wniosku wynagrodzenie będzie weryfikowane pod kątem jego porównywalności z wynagrodzeniem pracowników wykonujących prace podobnego rodzaju lub na porównywalnym stanowisku.
Procedura wydania zezwolenia na pracę sezonową będzie przebiegała analogicznie do obecnych rozwiązań systemowych, z modyfikacjami niezbędnymi dla uwzględnienia specyfiki pracy sezonowej. Doprecyzowano terminy załatwienia spraw niewymagających prowadzenia postępowania wyjaśniającego (7 dni roboczych) oraz wymagających takiego postępowania (w ciągu miesiąca).
Wniosek o zezwolenie będzie składany przez podmiot powierzający pracę do starosty, a w praktyce do powiatowego urzędu pracy, gdzie sprawdzane będą warunki powierzenia pracy. Jeżeli będą one spełnione, wniosek będzie wpisany do ewidencji wniosków w sprawie pracy sezonowej, do której dostęp będą posiadali także konsulowie. Cudzoziemiec otrzyma od pracodawcy wydane przez PUP zaświadczenie o wpisaniu wniosku do tej ewidencji oraz o zawartych we wniosku o wydanie zezwolenia na pracę sezonową warunkach, i na tej podstawie będzie starał się o uzyskanie wizy na wjazd. Umożliwienie konsulom szybkiej weryfikacji zaświadczenia jest jednym ze środków mających na celu ograniczenie występujących obecnie nadużyć, takich jak fałszowanie, czy kupowanie oświadczeń. Po przyjeździe na terytorium RP, gdy cudzoziemiec stawi się u pracodawcy, wydawane będzie przez starostę zezwolenie na pracę, uprawniające do legalnego wykonywania pracy. W tym przypadku nie przewiduje się sprawdzenia dodatkowych warunków, jedynie przedstawienie potwierdzenia wjazdu cudzoziemca oraz informacji o adresie jego zamieszkania w trakcie pobytu na terytorium Polski. Będzie to także instrument służący aktualizacji deklarowanych wstępnie okresów wykonywania pracy. W ten sposób organy będą posiadały informację, jak wielu cudzoziemców rzeczywiście stawiło się u pracodawcy i czy wydane zezwolenie zostało wykorzystane zgodnie z przeznaczeniem.
Z kolei utworzenie wyodrębnionych ewidencji wniosków w sprawie pracy sezonowej i krótkoterminowej, umożliwi cudzoziemcowi podjęcie wykonywania pracy jeszcze przed wydaniem przez starostę decyzji, co jest bardzo istotne z punktu widzenia pracodawców zatrudniających w pracach sezonowych oraz dla samych cudzoziemców, którzy w tym celu przyjeżdżają zza granicy. Praca cudzoziemca będzie uważana za legalną jeżeli będzie wykonywana na warunkach określonych w zaświadczeniu o dokonaniu wpisu wniosku do odpowiedniej ewidencji od następnego dnia, w którym pracodawca przedstawi w powiatowym urzędzie pracy kopię ważnego dokumentu uprawniającego cudzoziemca do pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz informację o adresie zamieszkania cudzoziemca w trakcie wykonywania pracy.
Przykład
Hotel w Karkonoszach zamierza zatrudnić na sezon zimowy w okresie 10 stycznia – 10 marca 2017 r. cudzoziemców z Ukrainy. Zgodnie z nowymi przepisami pracodawca w pierwszej kolejności zarejestruje w Powiatowym Urzędzie Pracy wniosek o wydanie zezwolenia na pracę sezonową. PUP w ciągu 7 dni powinien wydać pracodawcy zaświadczenie potwierdzające zarejestrowanie wniosku. Zaświadczenie to pracodawca przesyła pracownikowi. Na tej podstawie cudzoziemiec będzie uzyskiwał wizę. Po przyjeździe do Polski pracodawca przedstawia w PUP kopię dokumentu pobytowego (wizy) i od tego dnia pracownik będzie legalnie wykonywał pracę. Pracodawca i pracownik nie będą więc musieli czekać na formalne wydanie zezwolenia na pracę sezonową.
Zezwolenie na pracę sezonową będzie dopuszczało cudzoziemca do wykonywania pracy sezonowej bez wskazywania konkretnego rodzaju pracy. Na podstawie zezwolenia cudzoziemiec będzie uprawniony do wykonywania na rzecz podmiotu powierzającego mu pracę wszystkich określonych w rozporządzeniu rodzajów pracy sezonowej, jednakże z zachowaniem innych warunków, w szczególności dot. wynagrodzenia.
Wniosek dotyczący pracy sezonowej danego cudzoziemca u tego samego pracodawcy będzie wpisywany do odpowiedniej ewidencji, a na tej podstawie cudzoziemiec będzie uprawniony do ubiegania się o uzyskania wizy w roku wystawienia zezwolenia oraz w dwóch kolejnych latach. Warunkiem takiego trzyletniego wpisu byłoby udokumentowane, legalne zatrudnienie u tego samego pracodawcy co najmniej raz w poprzednich pięciu latach.
Praca krótkoterminowa
Prace, które nie zostaną objęte zezwoleniem na pracę sezonową, będą mogły być wykonywane na podstawie zezwolenia na pracę krótkoterminową. Będzie to instrument krajowy, zawężony do obywateli państw sąsiadujących z Polską. Zezwolenie to będzie dotyczyło wykonywania pracy przez 6 miesięcy w roku kalendarzowym.
O to zezwolenie będą mogły występować podmioty prowadzące działalność gospodarczą przez okres przynajmniej 12 miesięcy. Jeśli okres prowadzenia działalności gospodarczej będzie krótszy, wymagane będzie zatrudnianie co najmniej jednego pracownika na podstawie umowy o pracę przez okres co najmniej trzech miesięcy. Mogą to być również podmioty prowadzące działalność statutową lub rolniczą. Na podstawie zezwolenia krótkoterminowego pracę będą mogły powierzać również osoby fizyczne, jeśli praca będzie wykonywana na rzecz ich gospodarstwa domowego – dotyczy to w szczególności prac pielęgnacyjno-opiekuńczych.
Podobnie jak w przypadku zezwolenia na pracę sezonową wniosek o wydanie zezwolenia, po pozytywnej weryfikacji, będzie wpisywany do ewidencji wniosków w sprawie pracy krótkoterminowej. Zaświadczenie o dokonaniu wpisu do ewidencji podmiot powierzający pracę będzie zobowiązany przekazać cudzoziemcowi, a także poinformować cudzoziemca, o warunkach wykonywania pracy zawartych we wniosku. Wszystkie te informacje będą dostępne dla konsuli za pośrednictwem systemu informatycznego. Dzięki temu łatwiejsze będzie uzyskanie informacji o faktycznym złożeniu wniosku.
Wprowadzone zostaną także istotne zachęty, aby powierzać pracę cudzoziemcom na podstawie umowy o pracę. W takiej sytuacji, jeśli podmiot powierzający pracę będzie chciał nadal korzystać z pracy cudzoziemca i wystąpi dla niego o zezwolenie na pracę lub cudzoziemiec będzie ubiegał się o zezwolenie na pobyt czasowy i pracę, praca wykonywana w toku postępowania o wydanie stosownego zezwolenia będzie uznawana za legalną. Pozwoli to na nieprzerwane wykonywanie pracy na rzecz danego podmiotu, niezależnie od trwania procedury.
Pracodawca występujący o zezwolenie na pracę krótkoterminową nie będzie musiał przechodzić „testu rynku pracy”.
Zmiany w dotychczasowych zezwoleniach na pracę
Projekt zmian w ustawie o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy przewiduje również zmiany w procedurze dotychczasowych zezwoleń na pracę. Zmiany te mają na celu ograniczenie nadużyć. Najważniejszą zmianą jest wprowadzenie nowych przesłanek odmowy wydania zezwolenia na pracę, jeśli okoliczności sprawy wskazują, że wniosek o wydanie zezwolenia na pracę został złożony bez związku z rzeczywistym zamiarem powierzenia pracy cudzoziemcowi lub że zezwolenie będzie wykorzystane przez cudzoziemca w celu innym niż wykonywanie pracy dla danego podmiotu (art. 1 pkt 14 lit. c w projekcie). Przesłanki te będą miały zastosowanie również w postępowaniach o wydanie zezwoleń na pracę sezonową i krótkoterminową.
Istotną zmianą jest wprowadzenie nowej przesłanki odmowy wydania zezwolenia na pracę w sytuacji, gdy wydanie zezwolenia jest uzależnione od uzyskania informacji starosty o braku możliwości zaspokojenia potrzeb kadrowych pracodawcy (art. 1 pkt 14 lit. a w projekcie). W przypadku gdy cudzoziemiec nie będzie spełniał wymogów wskazanych przez pracodawcę w postępowaniu mającym na celu uzyskanie wspomnianej informacji, zezwolenie na pracę nie zostanie wydane. Dokonanie oceny spełniania wymogów przez organ orzekający będzie miało charakter formalny.
Przykład
Pracodawca, który chce zatrudnić cudzoziemca w warunkach, które musi spełniać pracownik wskazał pięcioletnie doświadczenie zawodowe w pracach na wysokości oraz posiadanie wyższego wykształcenia. Ponieważ w rejestrze bezrobotnych nie ma zarejestrowanych osób spełniających takie warunki urząd pracy wydaje pracodawcy informację o braku możliwości zaspokojenia potrzeb kadrowych pracodawcy w oparciu o rejestr bezrobotnych.
Jednak w myśl nowych przepisów wojewoda będzie mógł zażądać udokumentowania kwalifikacji zawodowych cudzoziemca i przebiegu dotychczasowej pracy cudzoziemca (podobnie jak pracodawca na podstawie art. 221 § 1 pkt 6 Kodeksu pracy) i porównać je z ofertą podmiotu złożoną w celu uzyskania informacji starosty.
Zmiana ta ma na celu wyeliminowanie nadużyć polegających na zawyżaniu wymagań na danym stanowisku pracy, które w praktyce często prowadziło do obchodzenia zasady komplementarności zatrudnienia cudzoziemców na polskim rynku pracy (np. wymagano szczególnych kwalifikacji do wykonywania prac prostych). Nowe brzmienie przepisu nie uniemożliwi podmiotom występującym o wydanie zezwolenia na pracę cudzoziemca swobodnego określania wymagań na danym stanowisku pracy, ani też nie naruszy kompetencji powiatowego urzędu pracy do oceny adekwatności wymagań na danym stanowisku pracy.
Nową przesłanką wydania zezwolenia na pracę ma być również kryterium minimalnego wynagrodzenia za pracę cudzoziemca (art. 1 pkt 10 lit. a w projekcie). Jej wprowadzenie ma na celu uwzględnienie sytuacji, w których ze względu na specyfikę pracy trudno stosować wymóg porównywalności wynagrodzenia, jak również sytuacji, w których cudzoziemcy pracujący na podstawie umów cywilnoprawnych otrzymują bardzo niskie wynagrodzenia.
Rejestr pracy cudzoziemców
W celu skutecznej realizacji zadań związanych z wydawaniem zezwoleń na prace cudzoziemców utworzony zostanie rejestr pracy cudzoziemców, który będzie zawierał informacje dotyczące klasycznych zezwoleń na pracę, zezwoleń na pracę sezonową i krótkoterminową oraz informacji starosty o braku możliwości zaspokojenia potrzeb kadrowych na lokalnym rynku pracy.
W trakcie procedury wydawania wizy będzie dzięki temu możliwość potwierdzania przez konsula bezpośrednio w systemie, czy wniosek o pracę sezonową został faktycznie zarejestrowany. Ma to być usprawnieniem procesu wizowego i pozwoli na ograniczenie nadużyć związanych z fałszowaniem dokumentów, a zwłaszcza zarejestrowanych oświadczeń. Do rejestru tego będą miały również dostęp inne organy (np. wojewoda, straż graniczna).
Zmiany w dotychczasowej procedurze powierzania pracy cudzoziemcom z państw sąsiadujących z Polską mają za zadanie ograniczyć nadużywanie przepisów w celu umożliwienia wjazdu cudzoziemcom na teren Polski w innych celach niż wykonywanie pracy. Jednocześnie projektowane zmiany mają na celu zapewnienie wymaganej elastyczności i krótkiego okresu uzyskiwania zezwoleń. Wydaje się, że projektowane przepisy spełniają te wymogi, jednak jak to zazwyczaj bywa zweryfikuje to praktyka.
Dodaj komentarz