Opodatkowanie kryptowalut

Do końca 2018 r. przepisy podatkowe miały duży problem z dochodami uzyskiwanymi z tytułu sprzedaży walut wirtualnych: przepisy nie definiowały pojęć, nie przewidywały też szczególnych regulacji co wywoływało spory i różnorodne interpretacje.

Ustawodawca postanowił uregulować te kwestie i od 2019 r. wprowadził przepisy regulujące kwestie opodatkowania dochodów z walut wirualnych.

Pierwszą nowością jest zdefiniowania waluty wirtualnej. Zgodnie z definicją (art. 5a pkt 46) ustawy o PIT) walutą wirtualną jest to waluta wirtualna w rozumieniu art. 2 ust. 2 pkt 26 ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu. A wskazany przepis stwierdza, że pod tym pojęciem rozumie się cyfrowe odwzorowanie wartości, które nie jest:

1. prawnym środkiem płatniczym emitowanym przez NBP, zagraniczne banki centralne lub inne organy administracji publicznej,
2. międzynarodową jednostką rozrachunkową ustanawianą przez organizację międzynarodową i akceptowaną przez poszczególne kraje należące do tej organizacji lub z nią współpracujące,
3. pieniądzem elektronicznym w rozumieniu ustawy z dnia 19 sierpnia 2011 r. o usługach płatniczych,
4. instrumentem finansowym w rozumieniu ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi,
5. wekslem lub czekiem

– oraz jest wymienialne w obrocie gospodarczym na prawne środki płatnicze i akceptowane jako środek wymiany, a także może być elektronicznie przechowywane lub przeniesione albo może być przedmiotem handlu elektronicznego.

Definicja ta obejmuje zarówno tzw. kryptowaluty, jak i scentralizowane waluty wirtualne. Użyte pojęcie jest dosłownym tłumaczeniem pojęcia „virtual currencies” stosowanego przez FATF (Financial Action Task Force) dla określenia walut niebędących prawnymi środkami płatniczymi i obejmującego zarówno kryptowaluty (takie jak np. Bitcoin, Monero, Litecoin itp.), jak również dla określenia scentralizowanych walut wirtualnych (takie jak np. WebMoney czy PerfectMoney). Scentralizowana waluta wirtualna posiada jednego centralnego administratora, który zarządza ich wydawaniem i dystrybucją, a także prowadzi centralny rejestr płatności i posiada uprawnienie do wykupu jednostek danej waluty wirtualnej.

Zakwalifikowanie przychodów z obrotu walutami wirtualnymi do źródła – kapitały pieniężne

Przychody z obrotu walutami wirtualnymi kwalifikowane są odpowiednio do przychodów z kapitałów pieniężnych (art. 17 ustawy PIT) lub zysków kapitałowych (art. 7b ustawy CIT). Dla przychodów z tego tytułu określone zostaną szczególne zasady opodatkowania. Przychodów tych nie łączy się z innymi przychodami z kapitałów pieniężnych (zysków kapitałowych). Kwalifikacja do źródła przychodów – kapitały pieniężne dokonana zostanie nawet wtedy, gdy podatnik będzie osiągał przychody z obrotu walutami wirtualnymi w ramach prowadzonej działalności gospodarczej.

W konsekwencji przyjęcia powyższych zasad, poniesiona strata z obrotu walutami wirtualnymi, nie będzie mogła być odliczona od innych dochodów podatnika, np. ze sprzedaży akcji, czy też z prowadzonej działalności gospodarczej.

Do źródła przychodów z obrotu walutami wirtualnymi nie będą natomiast zaliczane przychody podmiotów prowadzących działalność gospodarczą polegającą na świadczeniu usług w zakresie:

1. wymiany walut wirtualnych i środków płatniczych,
2. wymiany walut wirtualnych na inne waluty wirtualne,
3. pośrednictwa w wymianie, o której mowa w lit. a) lub b),
4. prowadzenia rachunków, czyli prowadzonych w formie elektronicznej zbiorów danych identyfikacyjnych zapewniających osobom uprawnionym możliwość korzystania z jednostek walut wirtualnych, w tym przeprowadzania transakcji ich wymiany.

Przykładem są tu m.in. podmioty prowadzące giełdy walut wirtualnych, kantory walut wirtualnych.

Przychody z obrotu walutami wirtualnymi

Do przychodów zalicza się przychody ze sprzedaży walut wirtualnych na giełdzie, w kantorze oraz na wolnym rynku, czyli przychody z wymiany waluty wirtualnej na prawny środek płatniczy.

Na równi ze sprzedażą walut wirtualnych traktowana jest zapłata takimi walutami za towar, usługę lub prawo majątkowe niebędące walutą wirtualną oraz regulowanie innych zobowiązań walutą wirtualną. W tym przypadku, przychód z kapitałów pieniężnych będzie odpowiadał cenie zakupionego towaru lub usługi.

Wymiana pomiędzy walutami wirtualnymi, niezależnie od tego czy dokonywana na giełdzie, czy też jednostkowo jest obojętna w podatku dochodowym.

Koszty uzyskania przychodów

Opodatkowaniu podlega dochód podatnika, czyli będzie możliwe uwzględnienie wydatków związanych z obrotem walutą wirtualną.

Międzyokresowe rozliczanie kosztów uzyskania przychodów

Przy tej metodzie nie będzie konieczne identyfikowanie konkretnych wydatków z konkretnymi przychodami.

Wszystkie koszty jakie podatnik poniesie w danym roku podatkowym, będzie obowiązany wykazać w zeznaniu rocznym, niezależnie od tego, czy w tym samym roku uzyska przychód, czy też nie.

Koszty danego roku podatkowego, które przewyższą uzyskane w tym roku przychody, zwiększą koszty podatkowe następnego roku podatkowego.

Określenie kosztów uzyskania przychodów

Kosztami podatkowymi będą udokumentowane wydatki na nabycie walut wirtualnych, poniesione w danym roku podatkowym, ale wyłącznie bezpośrednio związane z nabyciem i sprzedażą walut wirtualnych. Kosztami uzyskania przychodów nie będą więc w szczególności koszty finansowania zakupu walut wirtualnych (koszty pożyczek, kredytów itp.).

Pobór podatku

Ustawa zakłada przyjęcie zasady samoobliczenia podatku, bez pośrednictwa płatnika. Podatek rozliczany będzie w zeznaniu rocznym. W trakcie roku podatnicy nie będą zobowiązani wpłacać zaliczek na podatek (w przypadku innych przychodów z kapitałów pieniężnych, podatnicy PIT nie wpłacają w ciągu roku zaliczek na podatek).

Biorąc pod uwagę, że obrót walutami wirtualnymi możliwy jest na różnych płaszczyznach (giełda polska, giełda zagraniczna, kantor, obrót prywatny), projekt nie przewiduje wprowadzania przepisów obligujących określone podmioty do sporządzania informacji dla podatników oraz urzędów skarbowych o dokonanych w danym roku podatkowym transakcjach sprzedaży walut wirtualnych. W większości takich transakcji, dane nabywcy, zbywcy waluty wirtualnej nie są bowiem weryfikowane.

„Wykopywanie” walut wirtualnych przez kopaczy

W zależności od tego, na czyj rachunek dany podmiot będzie „kopał” uzyskane przychody kwalifikowane będą do poszczególnych źródeł.

Jeżeli „kopacz” będzie to robił na własny rachunek i sam sprzedawał waluty wirtualne (płacił nimi za towar/usługę), przychód z kapitałów pieniężnych (zysków kapitałowych) powstanie u niego w momencie sprzedaży (zapłaty).

W przypadku, gdy „kopacz” będzie to robił na cudze zlecenie (umowa zlecenia, umowa o pracę itp.), wartość otrzymanych walut wirtualnych w ramach wynagrodzenia opodatkowana będzie jak wynagrodzenie za pracę (z tytułu umowy zlecenia), niezależnie od tego czy wynagrodzenie będzie wypłacone w walutach wirtualnych w całości czy w części. Natomiast w momencie sprzedaży przez „kopacza” tak pozyskanych walut (zapłaty nimi), powstały przychód kwalifikowany będzie do źródła przychodów z kapitałów pieniężnych (zysków kapitałowych).

Sprzedaż towarów/usług rozliczana walutami wirtualnymi

Przyjęcie płatności przez przedsiębiorcę za towar/usługę w postaci waluty wirtualnej, traktowane będzie jak dwie umowy. Każda ze stron zawartej umowy będzie zarówno sprzedawcą, jak i nabywcą. Przychodem przedsiębiorcy ze sprzedaży np. towaru, będzie cena (wartość) tego towaru.

Natomiast w momencie sprzedaży przez przedsiębiorcę tak pozyskanych walut (zapłaty nimi), powstały przychód kwalifikowany będzie do źródła przychodów z kapitałów pieniężnych (zysków kapitałowych).