Nowe przepisy, stare problemy? Rzecznik MŚP pyta Ministra o zatrudnianie cudzoziemców

Wraz z początkiem czerwca weszły w życie nowe, długo wyczekiwane regulacje dotyczące zatrudniania cudzoziemców w Polsce. Mowa o ustawie o warunkach dopuszczalności powierzania pracy cudzoziemcom oraz ustawie o rynku pracy i służbach zatrudnienia. Choć miały one usprawnić i uszczelnić system, już teraz budzą ogromne wątpliwości interpretacyjne wśród przedsiębiorców. W odpowiedzi na liczne sygnały od firm, Zespół Roboczy ds. Rynku Pracy przy Rzeczniku Małych i Średnich Przedsiębiorców wystosował oficjalne pismo, w którym domaga się od Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej pilnych wyjaśnień.

Pismo, datowane na 20 czerwca 2025 roku, zawiera 14 szczegółowych pytań, które wskazują na niejasności w nowych przepisach. Problemy dotyczą istotnych kwestii – od outsourcingu, przez weryfikację legalności pobytu, aż po kary za naruszenia. Przyjrzyjmy się najważniejszym z nich.

1. Outsourcing procesowy na cenzurowanym?

Przedsiębiorcy obawiają się, że nowe przepisy mogą sparaliżować popularną formę współpracy, jaką jest outsourcing procesowy (zwany też produkcyjnym). Chodzi o sytuację, w której firma zleca zewnętrznemu podmiotowi realizację określonego procesu biznesowego, np. części produkcji czy obsługi logistycznej.

• Problem: Nowa ustawa stanowi, że kierowanie cudzoziemca do pracy w innym podmiocie może odbywać się wyłącznie za pośrednictwem agencji pracy tymczasowej. Organy legalizujące pracę już teraz zaczynają wymagać od firm outsourcingowych wpisu do Rejestru Agencji Zatrudnienia (KRAZ), grożąc odmową wydania zezwolenia na pracę.
• Wątpliwość: Czy takie działanie jest prawidłowe? Zespół Rzecznika MŚP stoi na stanowisku, że jest to nadinterpretacja. Intencją ustawodawcy, wielokrotnie deklarowaną na etapie prac legislacyjnych, było wyeliminowanie nielegalnego „wypożyczania” pracowników (tzw. outsourcingu pracowniczego), a nie uderzanie w legalny outsourcing procesowy, gdzie kluczowe jest to, kto zarządza pracą i na czyją rzecz jest ona świadczona.

2. Samozatrudniony cudzoziemiec (B2B) – czy trzeba weryfikować legalność pobytu?

Kolejna wątpliwość dotyczy współpracy z cudzoziemcami prowadzącymi jednoosobową działalność gospodarczą w Polsce.

• Problem: Ustawa wprost wyłącza swoje zastosowanie w przypadku cudzoziemca-przedsiębiorcy, który wykonuje usługi na podstawie umowy cywilnoprawnej w ramach swojej działalności.
• Wątpliwość: Czy w takiej sytuacji polski przedsiębiorca zlecający usługi jest zwolniony z obowiązku weryfikacji legalności pobytu cudzoziemca? Zespół Roboczy uważa, że tak, wskazując na brak podstawy prawnej do takiej kontroli. Obecna niepewność stawia firmy w trudnej sytuacji – albo prewencyjnie weryfikują dokumenty, ryzykując zarzutem naruszenia RODO, albo tego nie robią, narażając się na potencjalne sankcje za „nielegalne zatrudnienie”.

3. Umowa dwujęzyczna – jak uniknąć kosztów tłumacza przysięgłego?

Nowe przepisy precyzują obowiązki związane z językiem umowy. Jeżeli umowa jest sporządzona w języku obcym, pracodawca musi przechowywać jej tłumaczenie na język polski, sporządzone przez tłumacza przysięgłego.

• Problem: Przedsiębiorcy często sporządzają umowy w dwóch wersjach językowych (np. polskiej i ukraińskiej) dla przejrzystości.
• Wątpliwość: Czy przedstawienie takiej dwujęzycznej umowy podczas kontroli zwalnia z obowiązku posiadania tłumaczenia przysięgłego? Czy umowa powinna zawierać specjalne adnotacje, np. informację, że wersją wiodącą jest wersja polska, a druga stanowi jedynie jej tłumaczenie robocze dla cudzoziemca? Brak jasnych wytycznych generuje ryzyko zakwestionowania dokumentów przez organy kontrolne.

4. Priorytety we wnioskach, czyli kto poczeka „w nieskończoność”?

Ustawa wprowadziła nowy, czterostopniowy system kolejności rozpatrywania wniosków o zezwolenie na pracę. Priorytet mają m.in. firmy o strategicznym znaczeniu dla gospodarki czy wnioski o przedłużenie zatrudnienia na tych samych warunkach. Na szarym końcu znalazła się kategoria „pozostałe”.

• Problem: Istnieje realna obawa, że wnioski z ostatniej grupy będą systematycznie spychane na koniec kolejki przez ciągły napływ wniosków z grup uprzywilejowanych.
• Wątpliwość: Jak urzędy mają stosować tę zasadę, aby firmy z czwartej grupy miały realną szansę na uzyskanie zezwolenia w rozsądnym terminie?

5. Godziny pracy w umowie zleceniu – czy elastyczność jest możliwa?

To problem, który od lat był przedmiotem sporów z urzędami i sądami. Chodzi o to, czy cudzoziemiec zatrudniony na umowę zlecenie może pracować więcej godzin, niż literalnie wskazano w zezwoleniu na pracę lub oświadczeniu.

• Problem: Dotychczasowa rygorystyczna interpretacja urzędów prowadziła do absurdalnych sytuacji, w których każde, nawet niewielkie przekroczenie liczby godzin, było uznawane za pracę nielegalną.
• Wątpliwość: Czy nowe przepisy (art. 17 ust. 1 pkt 5 oraz art. 68 ust. 1 pkt 4) cokolwiek w tej kwestii zmieniają? Zespół Rzecznika MŚP, powołując się na orzecznictwo sądów (m.in. wyrok Sadu Okręgowego w Poznaniu, sygn. akt IV Ka 936/22), argumentuje, że sztywna interpretacja jest niezgodna z Konstytucją, dyskryminująca i po prostu niewykonalna w realiach biznesowych.

Co dalej?

Pismo Rzecznika MŚP to głos rozsądku i wołanie o normalność w stosowaniu prawa. Przedstawione wątpliwości są realnymi problemami, z którymi przedsiębiorcy mierzą się każdego dnia. Odpowiedzi, jakich udzieli Ministerstwo, będą miały kluczowe znaczenie dla tysięcy firm w Polsce. Będę uważnie śledzić tę sprawę i informować o jej rozwoju. Jedno jest pewne – bez jasnych i jednoznacznych wytycznych, nowe przepisy zamiast ułatwić, jeszcze bardziej skomplikują proces zatrudniania obcokrajowców.