Likwidacja ulgi abolicyjnej?

Ministerstwo Finansów zapowiedziała, że obowiązująca od 2008 r. ulga abolicyjna zostanie od nowego roku zlikwidowana. Oznacza to, że wielu polskich rezydentów uzyskujących dochody zagraniczne (m. in. pracownicy delegowani) będą musieli zapłacić podatki również w Polsce.

W wykazie prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów pojawiła się kilka dni temu informacja o projekcie ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne oraz niektórych innych ustaw. W opisie projektu lakonicznie wspomniano: „jednocześnie ustawa likwiduje ulgę, o której mowa w art. 27g ustawy PIT (tzw. ulgę abolicyjną)”.

Ulga abolicyjna ma na celu wyrównywanie obciążeń podatkowych wynikających z dwóch metod unikania podwójnego opodatkowania: wyłączenia z progresją i proporcjonalnego odliczenia. Ulga dotyczy podatników, którzy uzyskiwali dochody z tych krajów, z którymi umowa o unikaniu podwójnego opodatkowania przewiduje stosowanie metody proporcjonalnego odliczenia. Metoda ta jest bardziej niekorzystna od metody wyłączenia z progresją, stąd ulga umożliwia podatnikom uzyskującym dochody w tych krajach wyrównanie obciążeń podatkowych w stosunku do podatników stosujących metodę wyłączenia z progresją. Dzięki uldze  podatnicy, którzy ze względu, na kraj w którym uzyskiwali dochody muszą stosować metodę proporcjonalnego odliczenia mogą od podatku odliczyć kwotę, która stanowi różnicę pomiędzy podatkiem wyliczonym przy zastosowaniu jednej i drugiej metody unikania podwójnego opodatkowania.

Dlaczego likwidacja?

Jednym z powodów likwidacji ulgi jest Konwencja MLI, która zmienia umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania.

Państwa przyjmujące Konwencję MLI doszły do wniosku, że metoda wyłączenia z progresją, która polega na zwolnieniu z opodatkowania danego typu dochodu w państwie rezydencji, w sytuacji gdy dochód ten jednocześnie korzysta w drugim państwie ze zwolnienia z opodatkowania wynikającego z prawa krajowego tego państwa, może powodować podwójne nieopodatkowanie dochodów, które nie jest zjawiskiem pożądanym, a czasami może wręcz przybierać postać nadużyć. Takim sytuacjom zapobiega metoda proporcjonalnego zaliczenia, zgodnie z którą dochód, który może być opodatkowany w drugim państwie, powinien zostać opodatkowany również w państwie rezydencji, przy czym podatek zapłacony za granicą podlega proporcjonalnemu odliczeniu od podatku należnemu w państwie rezydencji.

W związku z powyższym w MLI proponuje się automatyczne wprowadzenie metody zaliczenia proporcjonalnego w umowach podatkowych, które przewidują stosowanie jako metody unikania podwójnego opodatkowania metody wyłączenia.

Oznacza to, że w umowach zawartych przez Polskę, w których stosowana metoda wyłączenia z progresją zostanie zastosowana metoda proporcjonalnego odliczenia. Zmiana obejmie w związku z tym 19 umów zawartych z państwami:

Austria;

Belgia;

Chiny;

Finlandia;

Grecja;

Hiszpania;

Irlandia;

Izrael;

Japonia;

Litwa;

Meksyk;

Norwegia;

Nowa Zelandia;

Portugalia;

Rumunia;

Słowacja;

Słowenia;

Wielka Brytania;

Włochy.

W konsekwencji we wskazanych powyżej umowach dojdzie (w większości przypadków od 2021 r) do zmiany stosowanej przez Polskę metody unikania opodatkowania na metodę proporcjonalnego odliczenia.

Skoro więc w większości umów zostanie zlikwidowana metoda wyłączenia z progresją to tym samym niejako „znika” konieczność wyrównywania obciążeń związanych z różnicami między tymi umowami.

Gdy w 2017 r. pisałem w artykule o Konwencji MLI wspomniałem, że może dojść do likwidacji ulgi abolicyjnej.

Co ciekawe, Ministerstwo Finansów opisując konsekwencje Konwencji MLI uspokajało podatników, że zastąpienie metody wyłączenia z progresją metodę proporcjonalnego odliczenia nie spowoduje płacenia przez osoby wyższych podatków: „W Polsce do osób fizycznych będzie miała zastosowanie tzw. „ulga abolicyjna”. Oznacza to w uproszczeniu, że dochody osiągane z pracy za granicą przez Polaków nie są opodatkowane w Polsce.”

Co to oznacza?

Jeżeli ulga abolicyjna rzeczywiście zostanie zlikwidowana to będzie oznaczało, że polscy rezydenci uzyskujący dochody w państwach, z którymi w umowie zastosowano metodę proporcjonalnego odliczenia, będą nierzadko zmuszeniu do płacenia podatku również w Polsce. Metoda proporcjonalnego odliczenia oznacza, że dochód zagraniczny podlega również opodatkowaniu w państwie zamieszkania (czyli w Polsce) a podwójnego opodatkowania unika się poprzez pomniejszenie polskiego podatku o podatek, który został zapłacony za granicą. W efekcie w Polsce do zapłaty pozostanie kwota będąca różnicą pomiędzy podatkiem polskim a zagranicznym. W wielu przypadkach ta różnica może być znaczna, co może wynikać choćby z faktu, że w większości państw kwota wolna od podatku jest znacznie wyższa niż w Polsce.

Zmiana rezydencji?

Likwidacja ulgi abolicyjnej dotknie osoby które mają miejsce zamieszkania w Polsce (rezydentów), które uzyskują dochody w innych państwach. Oznacza to, że jeśli osoba nie ma miejsca zamieszkania w Polsce i nie uzyskuje w Polsce dochodów to w ogóle nie ma obowiązków podatkowych w naszym kraju.

W rozumieniu przepisów podatkowych „miejsce zamieszkania” to przede wszystkim „centrum interesów życiowych” czyli państwo, w którym koncentruje się życie podatnika (miejsce zamieszkania małżonka, dzieci).

Likwidacja ulgi abolicyjnej może więc spowodować, że wiele osób zarabiających za granicą dokona zmiany rezydencji i wyprowadzi się z Polski. Oczywiście organy podatkowe będą mogły badać czy zmiana miejsca zamieszkania nie jest czasem fikcyjna.

Wejście w życie

Projekt przewiduje wejście w życie już od 2021 r. Warto też pamiętać, że zmiana przepisów jest dopiero zapowiedzianym projektem, który jeszcze nawet nie został opublikowany. Może się więc okazać, że zmiana ta nie zostanie przyjęta przez parlament, bądź wejście jej w życie zostanie odroczone. Warto jednak mieć na uwadze, że mimo wszystko wejście tego rozwiązania w życie od 2021 r. jest prawdopodobne.